នៅថ្ងៃទី០៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៣ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានរៀបចំ “កិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាយោបល់ស្តីពីជនជាតិដើមភាគតិច” ជាមួយអង្គការដៃគូររួមមាន អង្គការអភិរក្សភាសាជនជាតិដើមភាគតិច អង្គការភូមិខ្ញុំ អង្គការដើម្បីជីវភាព និងព្រៃឈើ និងសមាគមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា ព្រមទាំងអង្គការសុខភាពគ្រួសារអន្តរជាតិ ដើម្បីកំណត់បញ្ហាប្រឈម សកម្មភាព ក៏ដូចជាពិភាក្សាអំពីតួនាទីរបស់ក្រុមប្រឹក្សា និងការដាក់បញ្ចូលសមាជិកថ្មី។
គម្រោងនេះត្រូវបានគាំទ្រមូលនិធិដោយទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ (USAID) តាមរយៈអង្គការសុខភាពគ្រួសារអន្តរជាតិ (FHI 360) ក្រោមមូលនិធិសម្រាប់ចង្កោមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពីគម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSS)។
រឿងរ៉ាវផ្សេងទៀត
វគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីអក្ខរកម្មទិន្នន័យសម្រាប់សមាជិកចង្កោមអង្គការសង្គមស៊ីវិល
អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានបើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលមួយស្តីពីអក្ខរកម្មទិន្នន័យសម្រាប់សមាជិកក្រុមគាំទ្រសង្គមស៊ីវិល និងបណ្តាញសមាជិករបស់ពួកគេ នាថ្ងៃទី០៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់អ្នកចូលរួមអំពីទិន្នន័យ ស្តង់ដារទិន្នន័យ និងទស្សនីយកម្មទិន្នន័យអន្តរកម្ម។ យើងក៏បង្រៀនសិក្ខាកាមទាំងអស់អំពីជំនាញទស្សនីយកម្មទិន្នន័យផងដែរ។ យើងរំពឹងថាជំនាញនេះ នឹងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការធ្វើទស្សនីយកម្មទិន្នន័យរបស់ពួកគេនៅក្នុងការធ្វើរបាយការណ៍ផ្សេងៗ។ សិក្ខាកាមចំនួន ៣១នាក់ (ស្រី ១១នាក់) ដែលមកពីសមាគមអាដហុក អង្គការភាពជាដៃគូរអប់រំនៃអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល សមាជិកអេកូយុវទូត អង្គការ Epic Arts អង្គការសម្ព័ន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អង្គការ SVC មជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា មជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារនិងសិទ្ធិមនុស្ស ក្រុមក្តីស្រលាញ់គឺចម្រុះ និងបណ្តាញសមាជិកមួយផ្សេងទៀត បានចូលរួមក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ។ លោក វង្ស ពិសិទ្ធ ជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកស្រាវជ្រាវទិន្នន័យ និងប្រព័ន្ធព័ត៌មានភូមិសាស្ត្រ និងជាអ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកកសាងសមត្ថភាព នៃអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានចាប់ផ្ដើមវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលដោយការណែនាំអំពីគំនិតទូទៅ និងទិដ្ឋភាពទូទៅនៃចំណេះដឹងអំពីទិន្នន័យ និងសារៈសំខាន់នៃវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះដល់អ្នកចូលរួម។ លោកក៏បានស្នើឱ្យអ្នកចូលរួមទាំងអស់ធ្វើតេស្តវាស់ស្ទង់សមត្ថភាពមុនវគ្គបណ្តុះបណ្តាល ដើម្បីវាយតម្លៃសមត្ថភាពរបស់ពួកគេផងដែរ។ បន្ទាប់មក លោកបានចាប់ផ្តើមមេរៀនជាមួយនឹងប្រធានបទ \"ការយល់ដឹងអំពីទិន្នន័យ\" ដើម្បីធានាថាសិក្ខាកាមយល់ថាអ្វីជាទិន្នន័យ ប្រភេទផ្សេងគ្នានៃទិន្នន័យ (ទិន្នន័យគុណវិស័យ និងបរិមាណវិស័យ) និងទម្រង់ទិន្នន័យ។ បន្ទាប់មកសិក្ខាកាមត្រូវបានណែនាំអំពីស្តង់ដារទិន្នន័យ៖ ស្វែងយល់អំពីទម្រង់ទិន្នន័យ និងស្តង់ដារទិន្នន័យតារាង។ គោលការណ៍ទស្សនីយកម្មទិន្នន័យ៖ របៀបជ្រើសរើសប្រភេទគំនូសតាងត្រឹមត្រូវសម្រាប់ការបង្ហាញទិន្នន័យ ត្រូវបានសង្កត់ធ្ងន់។ ផ្នែកនេះបានសង្ងត់លើ មូលហេតុដែលយើងត្រូវការទស្សនីយកម្មទិន្នន័យ អ្វីជាទស្សនីយកម្មទិន្នន័យ របៀបជ្រើសរើសប្រភេទគំនូសតាងត្រឹមត្រូវ និងអ្វីដែលត្រូវពិចារណានៅពេលធ្វើទស្សនីយកម្មទិន្នន័យ។ ជាចុងក្រោយ សិក្ខាកាមតម្រូវឱ្យធ្វើតេស្តក្រោយវគ្គបណ្តុះបណ្តាល និងការវាយតម្លៃដើម្បីបញ្ចប់វគ្គបណ្តុះបណ្តាល។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះធ្វើឡើងក្រោមគម្រោង Learning Platform (LP) ដែលបានផ្តល់មូលនិធិដោយទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ តាមរយៈអង្គការសុខភាពគ្រួសារអន្តរជាតិដែលជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល។
សក្ខីកម្ម៖ ចំណាប់អារម្មណ៍យុវតីជនជាតិដើមភាគតិច និងពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មានវ័យក្មេងរបស់យើងចំពោះវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី ការរាយការណ៍ព័ត៌មានដោយប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃ
តើលោកអ្នកចង់ដឹងទេថា យុវតីជនជាតិដើមភាគតិច និងពលរដ្ឋអ្នកសារព័ត៌មានវ័យក្មេងរបស់យើងយល់យ៉ាងណាចំពោះវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពី ការរាយការណ៍ព័ត៌មានដោយប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃ? តោះ! យើងទៅមើលសក្ខីកម្មរបស់គាត់ទាំងអស់គ្នា! សកម្មភាពនេះស្ថិតនៅក្រោមមូលនិធិសម្រាប់ចង្កោមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពីគម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលគាំទ្រមូលនិធិដោយទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ (USAID) តាមរយៈអង្គការសុខភាពគ្រួសារអន្តរជាតិ (FHI 360)។
ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចស្វែងរកជំនួយ និងការគាំទ្រដោយផ្ទាល់ពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធនៅទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកឆ្នាំ ២០២២
អង្គការសហប្រជាជាតិបានកំណត់ឆ្នាំ២០២២ ជាទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកក្នុងប្រធានបទ “តួនាទីរបស់ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងការអភិរក្ស និងផ្ទេរចំណេះដឹងប្រពៃណី”។ ប្រធានបទនេះបានទទួលស្គាល់ថាស្ត្រីមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការបន្តវេន ក៏ដូចជាការរស់នៅរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច។ ជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅប្រទេសកម្ពុជាមានប្រមាណ ២៥០.០០០ ទៅ ៤០០.០០០ នាក់ (ស្ត្រី ៥១ ភាគរយ) ស្មើនឹង ២ ទៅ ៣ ភាគរយនៃប្រជាជនកម្ពុជា។ ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទបានទទួលស្គាល់ជនជាតិដើមភាគតិចប្រមាណ ១៥៥ សហគមន៍នៅទូទាំងប្រទេស។ នៅថ្ងៃទី ០៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ សម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា សហគមស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា សមាគមជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា អង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា អង្គការសមាគមខ្មែរលើខេត្តរតនគិរី អង្គការថែរក្សាភាសាជនជាតិដើមភាគតិច អង្គការលើកស្ទួយវប្បធម៌កួយ ជនជាតិដើមភាគតិចដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កសិកម្មនៅកម្ពុជា សមាជិកសកម្មសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច និង MIPN សហការជាមួយក្លាហាន អង្គការនារីដើម្បីសន្តិភាព AIPP និងអង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ ដោយមានការគាំទ្រពីអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធមនុស្ស VOICE Diakonia ទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ និងអង្គការសុខភាពអន្តរជាតិ បានប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចលើកទី ១៨។ អ្នកចូលរួមសរុបមានប្រមាណ ១៣៨ នាក់ ក្នុងនោះមានស្ត្រីចំនួន ៩០ នាក់។ ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចបានបើកកម្មវិធីដោយបានបួងសួងតាមប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិច ក៏ដូចជាដាក់បង្ហាញនូវសម្ភារៈប្រពៃណី សម្លៀកបំពាក់ និងបន្លែផ្លែឈើផងដែរ។ ពិធីនេះមានការរាំរបាំ និងច្រៀងចម្រៀងប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិចកួយ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះមិនត្រឹមតែជាការរំលឹកដល់ទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកប៉ុណ្ណោះទេ ព្រមទាំងបង្ហាញនូវវប្បធម៌និងជំនឿរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ។ តួនាទីរបស់ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងការអភិរក្ស និងផ្ទេរចំណេះដឹងប្រពៃណី បើនិយាយពីវប្បធម៌ និងទំនៀមទម្លាប់ ជនជាតិដើមភាគតិចមានទំនាក់ទំនងខ្លាំងជាមួយធនធានធម្មជាតិ ហើយស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចមានចំណេះដឹងអំពីដីធ្លី និងការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ។ ជនជាតិដើមភាគតិចធ្វើការបួងសួងនិងគោរពដល់ព្រលឹងអារក្សព្រៃភ្នំ។ ស្ត្រីនៅក្នុងសហគមន៍ត្រូវតែផ្ទេរចំណេះដឹងរបស់ពួកគេទៅជនជាតិដើមភាគតិចជំនាន់ក្រោយក្នុងការទទួលស្គាល់ និងថែរក្សាការពារព្រៃឈើ។ ពួកគេយល់ថាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចត្រូវតែមានព្រៃឈើនៅក្នុងភូមិ ហើយព្រៃឈើទាំងនោះគួរតែត្រូវបានថែរក្សាដើម្បីរក្សាសន្តិសុខស្បៀង ក៏ដូចជាជំនឿលើដួងព្រលឹង។ ជនជាតិដើមភាគតិចបង្រៀនមនុស្សជំនាន់ក្រោយអំពីសារៈសំខាន់នៃព្រៃឈើ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ជីវភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចមិនដូចមុនទេ។ ប្រសិនបើយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចមិនចូលរួមជាមួយមនុស្សចាស់ទេ ដី ព្រៃឈើ វប្បធម៌ ជីវភាព និងភាសារបស់ពួកគេនឹងបាត់បង់កាន់តែច្រើនពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់។ កសិកម្មរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចមិនមែនជាកសិកម្មបំផ្លាញព្រៃឈើដូចមនុស្សមួយចំនួនបានលើកឡើងថា ជនជាតិដើមភាគតិចកាប់ព្រៃដើម្បីធ្វើកសិកម្ម។ ការបាត់បង់ព្រៃឈើមិនមែនជាកំហុសរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចទេ តែវាកើតឡើងដោយសារគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ដែលឈូសឆាយដីទៅវិញនោះទេ។ សហគមន៍បានធ្វើកសិកម្មជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែមិនមានការបាត់បង់ព្រៃឈើអ្វីជាធំដុំនោះឡើយ។ បញ្ហាប្រឈមរបស់ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងការការពារដីធ្លី និងព្រៃឈើ ជនជាតិដើមភាគតិចបានបង្ហាញការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេក្នុងការការពារដីធ្លី និងព្រៃឈើរបស់ពួកគេ។ ពួកគេគិតថា នេះជាកាតព្វកិច្ចរបស់ពួកគេក្នុងការការពារព្រៃឈើសម្រាប់ជីវិតរបស់ពួកគេ និងមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដែលពួកគេស្រឡាញ់ចេញពីបេះដូង។ វាមិនត្រឹមតែសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិចប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ផងដែរ។ អ្នកដែលឈរនៅជួរមុខក្នុងការការពារដីធ្លី និងព្រៃឈើភាគច្រើនគឺជាស្ត្រី ពីព្រោះភាគច្រើននៃបុរសធ្វើតែការងារជាក់លាក់របស់ពួកគេនោះទេ។ ទោះបីជាមានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល អង្គការសហគមន៍ និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចគាំទ្រពួកគេក៏ដោយ ក៏ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចនៅតែប្រឈមមុខនឹងការលំបាក និងបញ្ហាមួយចំនួន។ គ្រួសាររបស់ពួកគេមិនលើកទឹកចិត្ត ឬគាំទ្រពួកគេឱ្យចូលរួមក្នុងសកម្មភាពទាំងនោះឡើយ ដោយសារគ្រួសាររបស់ពួកគេយល់ថា ពួកគេអាចជួបប្រទះបញ្ហាជាមួយក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ និងរដ្ឋាភិបាលដែលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ពួកគេ ឬគ្រួសារទាំងមូល។ នៅពេលមានវិវាទដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុន សហគមន៍អាចនឹងត្រូវបានធ្វើបាប និងពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងតុលាការ។ ជនជាតិដើមភាគតិចអះអាងថា ពួកគេទទួលបានដំណោះស្រាយ ឬការសម្រេចចិត្តពីតុលាការយ៉ាងអយុត្តិធម៌។ ឧទាហរណ៍ ពួកគេអាចត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនដាក់ក្នុងពន្ធនាគារ ដោយសារតែពួកគេធ្វើស្រែចម្ការលើដីរបស់ពួកគេ ដែលរដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់ដីនោះទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនវិនិយោគដោយគ្មានការយល់ព្រមពីពួកគេ។ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមិនបានចាត់វិធានការ ឬរកដំណោះស្រាយជូនពួកគេនោះទេ ហើយអាជ្ញាធរនៅតែរក្សាភាពស្ញៀមស្ងាត់។ ដូច្នេះ សហគមន៍គ្មានជម្រើសអ្វីឡើយក្រោយពីធ្វើការបួងសួងដល់ព្រលឹងរក្សាព្រៃភ្នំរបស់ពួកគេ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់សម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា ស្ត្រីមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងសង្គមជនជាតិដើមភាគតិច ការដឹកនាំ ការគ្រប់គ្រង និងការការពារអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ ប្រពៃណី និងធនធានធម្មជាតិសម្រាប់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច និងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច។ ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិច ដែលនាំមុខគេលើការការពារដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ ជារឿយៗទទួលរងការគំរាមកំហែងពីសង្គម ការរើសអើង និងការអនុវត្តផ្លូវច្បាប់អយុត្តិធម៌ ដែលអាចបណ្តាលឱ្យមានការប្តឹងផ្តល់ ការជាប់ពន្ធនាគារ ការបំបែកគ្រួសារ ភាពក្រីក្រ កង្វះសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន និងការរឹតបន្តឹងផ្នែកច្បាប់ ឬហាមឃាត់លើសិទ្ធិដីធ្លីជាដើម។ សម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិច ក្នុងនាមជាតំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចទាំងអស់ អំពាវនាវឱ្យស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចទាំងអស់បន្តកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេដើម្បីពង្រឹងសមត្ថភាព បណ្តាញ និងសំឡេងរបស់ពួកគេនៅគ្រប់និន្នាការ និងយន្តការទាំងអស់ ដើម្បីធានាឱ្យមានការចូលរួមពេញលេញ ដឹកនាំ ថែរក្សា ផ្ទេរចំណេះដឹងប្រពៃណី និងអភិវឌ្ឍជនជាតិដើមភាគតិចប្រកបដោយនិរន្តភាពស្របតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ សម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចក៏ស្វែងរកជំនួយ និងការគាំទ្រដោយផ្ទាល់ពីអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ រដ្ឋាភិបាល និងតុលាការសម្រាប់ស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ ជនជាតិដើមភាគតិច ជំរុញឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងចៅក្រមពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ និងទទួលស្គាល់សិទ្ធិផ្លូវច្បាប់ ដែលការពារសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចធានាថា ពួកគេក្នុងនាមជាជនរងគ្រោះទទួលបានការកាត់ក្តីដោយយុត្តិធម៌។