នៅឆ្នាំ២០២៣ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបោះជំហានដ៏សំខាន់មួយឆ្ពោះទៅកាន់ការគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន ដោយអនុម័តជាផ្លូវការនូវក្រមបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។ ការសម្រេចចិត្តដ៏សំខាន់នេះរួមបញ្ចូលការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ(SEA) ជាធាតុសំខាន់ក្នុងការជំរុញការអភិវឌ្ឍ។ ដោយទទួលស្គាល់ពីសារៈសំខាន់នៃគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានប្តេជ្ញាចិត្តគាំទ្រយ៉ាងសកម្មដល់ការអនុវត្ត ការផ្សព្វផ្សាយ និងការត្រួតពិនិត្យវឌ្ឍនភាពនៃការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ។
ជាផ្នែកមួយនៃការប្តេជ្ញាចិត្តនេះ នៅថ្ងៃទី២២ ខែវិច្ឆិកា អង្គការអូឌីស៊ី ដោយមានការគាំទ្រពីទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ(USAID) តាមរយៈអង្គការសុខភាពគ្រួសារអន្តរជាតិ(FHI 360) បានរៀបចំសិក្ខាសាលា/កិច្ចសន្ទនាដែលមានឥទ្ធិពលខ្ពស់ ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការអនុវត្ត ការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានប្រមូលផ្តុំអ្នកពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗ រួមមាននាយកដ្ឋាន វាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន(EIA) របស់ក្រសួងបរិស្ថាន និងក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព(NCSD) ព្រមទាំងតំណាងមកពីក្រសួងផែនការ ក្រសួងទេសចរណ៍ ក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន(EIA) និង ClientEarth។ ការចូលរួមនេះបានពង្រីកដល់ជាង ៥០ អង្គការសង្គមស៊ីវិល អង្គការផ្អែកលើសហគមន៍ អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកតំណាងជនជាតិដើមភាគតិចមកពីខេត្តនានា ដែលធ្វើការសហការគ្នាឆ្ពោះទៅរកការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយចីរភាព និងបរិយាបន្ន។
ភាពជោគជ័យនៃការអនុវត្តគម្រោងនេះ បង្ហាញឱ្យឃើញពីការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាន ដែលសង្កេតឃើញនៅក្នុងឥរិយាបថរបស់ក្រសួងពាក់ព័ន្ធ។ ការកើនឡើងនៃការឆ្លើយតប និងការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់ក្រសួងទាំងនេះ បង្ហាញពីផលប៉ះពាល់ជាក់ស្តែងនៃគម្រោង។ ជោគជ័យនេះមិនត្រឹមតែជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយក្នុងការជំរុញការអនុវត្តការវាយតម្លៃបរិស្ថានជាយុទ្ធសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងគូសបញ្ជាក់ពីការរួមចំណែករបស់គម្រោងក្នុងការជំរុញការផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមាននៅក្នុងអង្គភាពរដ្ឋាភិបាល ជំរុញឱ្យមានវិធីសាស្រ្តសហការ និងការចូលរួមកាន់តែច្រើនក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិប្រកបដោយចីរភាព។
រឿងរ៉ាវស្រដៀងគ្នា
យុវជនជនជាតិដើមភាគតិចមានទំនុកចិត្តក្នុងការបង្ហាញពីខ្លួនឯង
ការចូលរួមក្នុងការពិភាក្សា និងសិក្សាអំពីបញ្ហាជួយបង្កើនទំនុកចិត្តរបស់យុវជនជនជាតិដើមភាគតិច។ “ដោយសារខ្ញុំបានចូលរួមក្នុងសកម្មភាព និងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលផ្សេងៗ ឥឡូវនេះខ្ញុំកាន់តែមានទំនុកចិត្តក្នុងការបង្ហាញខ្លួនខ្ញុំ និងសហគមន៍របស់ខ្ញុំ។” លោក ម៉ុង សាមុត ជាយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ អាយុ ២២ឆ្នាំ។ លោកមានស្រុកកំណើតនៅភូមិសៀងសាយ ឃុំតាវែងក្រោម ស្រុកតាវែង ខេត្តរតនគិរី។ វាគឺជាកន្លែងដែលគាត់រស់នៅជាមួយគ្រួសាររបស់គាត់។ ក្នុងនាមជាយុវជនជនជាតិដើមភាគតិច គាត់មានឱកាសតិចតួចក្នុងការសិក្សាបានជ្រៅជ្រះ។ គាត់ធ្លាប់ជាកសិករវ័យក្មេងម្នាក់ដែលមិនមានទំនុកចិត្ត ហើយក៏រវល់ជាមួយនឹងការងាររបស់គាត់ ដែលធ្វើឱ្យគាត់មិនបានដឹងពីស្ថានភាពនៅក្រៅសហគមន៍ច្រើននោះឡើយ។ ទោះយ៉ាងណា បញ្ហាដីធ្លី និងព្រៃឈើបានកើតឡើងក្នុងសហគមន៍របស់គាត់។ គាត់មានបំណងស្វែងរកជំនួយ ព្រមទាំងបង្ហាញពីកង្វល់ និងបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះជាមួយអ្នកដទៃ ដើម្បីទទួលបានការអន្តរាគមន៍ការពារ។ លោក ម៉ុង សាមុត (អាវពណ៌ក្រហម) កំពុងចូលរួមប្រជុំដើម្បីកំណត់ប្រធានបទស្តីពីការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ និងដីធ្លី ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុមការងារ CIPL នៅកន្លែងប្រជុំក្នុងភូមិសៀងសាយ ឃុំតាវែងក្រោម ស្រុកតាវែង ខេត្តរតនគិរី។ រហូតដល់គាត់ស្គាល់អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) និងអង្គការអភិរក្សភាសាជនជាតិដើមភាគតិច គាត់មានឱកាសបានរៀន និងចូលរួមក្នុងសកម្មភាព ព្រមទាំងវគ្គបណ្តុះបណ្តាលផ្សេងៗ ដូចជាវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីការរាយការណ៍ព័ត៌មានដោយប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃ ការធ្វើទស្សនីយកម្មទិន្នន័យសម្រាប់ការបង្ហាញសាច់រឿង និងកិច្ចប្រជុំផ្សេងៗទៀត។ គាត់បានរៀនពីរបៀបកំណត់បញ្ហា កែសម្រួលវីដេអូ និងចំណេះដឹងជាមូលដ្ឋានអំពីធនធានធម្មជាតិ ដីធ្លី និងព្រៃឈើ។ ទោះបីជាចំណេះដឹងរបស់គាត់មិនអាចប្រៀបធៀបទៅនឹងអ្នករស់នៅក្នុងទីក្រុងក៏ដោយ គាត់នៅតែមិនលះបង់ ហើយតែងតែយកចិត្តទុកដាក់លើមេរៀន និងការពិភាក្សា។ ចំណងដែលចង់បង្ហាញពីកង្វល់ និងបញ្ហាប្រឈមរបស់សហគមន៍ធ្វើឱ្យគាត់មិនដែលបោះបង់ចោលឡើយ។ គាត់ត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចក្នុងការចែករំលែកអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់ ខណៈពេលដែលប្រមូលព័ត៌មានពីអ្នកដ៏ទៃ ដើម្បីចែករំលែកជាមួយសហគមន៍របស់គាត់។ គាត់នឹងព្យាយាមបើកបង្ហាញពីវប្បធម៌ ជីវភាពរស់នៅ និងបញ្ហាសហគមន៍របស់គាត់តាមរយៈអ្វីដែលគាត់បានរៀន ប្រសិនបើគាត់មានឱកាស។
ពីសិក្ខាកាមទៅជាគ្រូបណ្តុះបណ្តាល៖ ពង្រឹងសមត្ថភាពយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចក្នុងការផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគេ
គម្រោងសកម្មភាពគាំទ្រសង្គមស៊ីវិល (CSS) មានដំណើរការយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់សំឡេងជនជាតិដើមភាគតិច តាមរយៈភាពជាដៃគូជាមួយអង្គការ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី)និងអង្គការអភិរក្សភាសាជនជាតិដើមភាគតិច(CIPL)។ ដោយទទួលស្គាល់ពីដែនកំណត់នៃការបណ្ដុះបណ្ដាលសមាជិកសហគមន៍គ្រប់រូប គម្រោងនេះបានប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រ៖ ការបញ្ជូនចំណេះដឹងពីមនុស្សសំខាន់ទៅកាន់សហគមន៍របស់ពួកគេ។ បុគ្គលដែលត្រូវបានចាត់តាំងទាំងនេះបានក្លាយជាបំពង់សម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានយ៉ាងសំខាន់ ដែលធ្វើឱ្យមានឥទ្ធិពលយ់ាងខ្លាំង។ លោក ឡាវ ប៊ុនឌីញ ជាយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ អាយុ២៧ឆ្នាំ រស់នៅជាមួយក្រុមគ្រួសារនៅភូមិប៉ាក់ធំ ឃុំប៉ាក់ញ៉ៃ ស្រុកអូរយ៉ាដាវ ខេត្តរតនគិរី។ លោកមានចំណេះដឹងតិចតួចទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម ការសរសេរស្គ្រីប និងឧបករណ៍បច្ចេកវិទ្យាផ្សេងទៀត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកមានបំណងចង់ចែករំលែកវប្បធម៌ និងសំឡេងរបស់គាត់ជាមួយទស្សនិកជនកាន់តែទូលំទូលាយតាមរយៈបណ្តាញសង្គម។ ក្នុងនោះផងដែរ លោកក៏បានប្រឈមមុខនឹងគម្លាតចំណេះដឹងជាច្រើន ជាពិសេសនៅក្នុងវិស័យសុវត្ថិភាពឌីជីថល។ តាមរយៈការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់គាត់នៅក្នុងសកម្មភាពគម្រោង វគ្គបណ្តុះបណ្តាល និងការចូលរួមជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន គាត់ទទួលបានការយល់ដឹងដ៏មានតម្លៃ ហើយបានដឹងពីគម្លាតចំណេះដឹងដែលគាត់ត្រូវការបន្ថែម។ ទោះបីជាជួបប្រទះបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗ រួមទាំងឧបសគ្គទាក់ទងនឹងចំណេះដឹង ជំនាញបច្ចេកទេស និងឧបសគ្គពេលវេលាក៏ដោយ គាត់បានតស៊ូ និងបន្តការសិក្សាឱ្យបានជ្រៅជ្រះបន្ថែមទៀត។ គាត់បានឆ្លៀតយកឱកាសនេះ ដើម្បីបំពេញតួនាទីជាគ្រូបណ្តុះបណ្តាល ដោយបានបញ្ជូនចំណេះដឹងដែលទទួលបានដល់យុវជនជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលរបស់គាត់ផ្តោតលើប្រធានបទដូចជា សុវត្ថិភាពនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ការបញ្ជាក់លេខសម្ងាត់ពីរជំហាននៃតេលេក្រាម និងការសរសេរស្គ្រីបវីដេអូ។ គាត់ក៏ទទួលបានសមត្ថភាពក្នុងការបង្ហាញពីការយល់ដឹងរបស់គាត់ និងដោះស្រាយបញ្ហាសហគមន៍ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពតាមរយៈបណ្តាញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម ស្របពេលដែលគាត់ចែករំលែកចំណេះដឹងនៅក្នុងសហគមន៍របស់គាត់។ គាត់មានមោទនភាពយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការរីកចម្រើន និងសមិទ្ធិផលផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់ ដោយបានឈានដល់ដំណាក់កាលដ៏សំខាន់នេះ។ គាត់នៅតែប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការចែករំលែកចំណេះដឹងជាបន្តបន្ទាប់ និងរួមចំណែកក្នុងការបង្កើនការយល់ដឹងក្នុងចំណោមសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនាពេលអនាគត។
កាន់តែច្រើនកាន់ល្អ៖ ការបញ្ចូលធាតុចូលទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាល
សកម្មភាពគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិលរបស់ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ៖ គំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ មូលនិធិសម្រាប់ចង្កោមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បង្ហាញពីតម្លៃនៃការសហការគ្នាក្នុងការតស៊ូមតិ និងការចូលរួមជាយុទ្ធសាស្រ្តក្នុងការសម្រេចបាននូវកំណែទម្រង់នីតិប្បញ្ញត្តិដែលផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់សង្គម។ មធ្យោបាយរបស់ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ ដែលផ្តោតលើការលើកកម្ពស់ការចូលរួមប្រកបដោយអត្ថន័យក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ និងការកសាងការដាក់បញ្ចូលក្នុងសង្គម បង្ហាញពីការលះបង់ ការប្តេជ្ញាចិត្ត និងសកម្មភាពប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើងធានាថា សំឡេងរបស់សហគមន៍ អង្គការសហគមន៍ (CBOs) និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSOs) មិនត្រឹមតែត្រូវបានឮប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបញ្ចូលទៅក្នុងដំណើរការរៀបចំសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាល ដែលគ្រប់គ្រងសិទ្ធិ និងការគ្រប់គ្រងដីធ្លីនៅកម្ពុជាផងដែរ។ នៅខែមករា ឆ្នាំ ២០២៤ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានចាប់ផ្តើមដំណើរការដោយស្នើសុំជាផ្លូវការនូវសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលពីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ (MLMUPC) ក្នុងត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការចូលរួមសហការ។ នៅពេលដែល អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានទទួលសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៤ ក្រុមរបស់ខ្លួនបានចាប់ផ្តើមកៀងគរកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងភ្លាមៗ។ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ និងកិច្ចសន្ទនាដែលសម្របសម្រួល ដើម្បីលើកកម្ពស់ការពិគ្រោះ និងការពិភាក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយ ដែលមានការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងថ្នាក់ជាតិ។ ដោយធ្វើការជាមួយអ្នកជំនាញច្បាប់ អូឌីស៊ី បានធានាថា ភាពស្មុគស្មាញនៃច្បាប់ត្រូវបានបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់លាស់ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមានការចូលរួម និងជូនដំណឹងពីថ្នាក់មូលដ្ឋានដល់ថ្នាក់ជាតិ។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសហការរបស់ អូឌីស៊ី បានទទួលជោគជ័យ ដោយសារយើងមានធាតុចូលដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីទស្សនៈចម្រុះ។ ជាមួយនឹង ៦០ ទំព័រនៃមតិយោបល់ម៉ាទ្រិក (matrix comments) អូឌីស៊ី បានបញ្ជូនធាតុចូលរបស់ខ្លួនទៅក្រសួងក្នុងរយៈពេលដ៏តឹងតែងមួយ (ថ្ងៃទី ១៦ ខែកុម្ភៈ) ដោយបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនចំពោះការចូលរួម និងការបញ្ចុះបញ្ចូលក្នុងន័យស្ថាបនា។ លើសពីការដាក់ស្នើនេះ អូឌីស៊ី បានដឹងពីតម្លៃនៃការទំនាក់ទំនង និងការតស៊ូមតិដែលកំពុងបន្ត។ ការដោះស្រាយសមភាពយេនឌ័រក្នុងកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងលើកទឹកចិត្តឱ្យមានកិច្ចពិភាក្សាជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងចំណោមអង្គការសង្គមស៊ីវិល អូឌីស៊ី បានលើកឡើងពីកង្វល់ និងជម្រើសសម្រាប់ការចូលរួមនាពេលអនាគតជាមួយក្រសួង។ វិធីសាស្រ្តសកម្មរបស់ អូឌីស៊ី បណ្តាលឱ្យមានការស្នើសុំកិច្ចប្រជុំបន្ត ដែលបង្ហាញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការធានាថា ធាតុចូលរបស់ អូឌីស៊ី មិនត្រឹមតែត្រូវបានទទួលស្គាល់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏រួមបញ្ចូលនៅក្នុងដំណើរការនីតិប្បញ្ញត្តិផងដែរ។ ឯកឧត្តម ថេង ច័ន្ទ សង្វារ រដ្ឋលេខាធិការ រដ្ឋលេខាធិការ និងជាក្រុមការងារច្បាប់ភូមិបាល របស់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ “អរគុណ! ខ្ញុំសូមកោតសរសើរចំពោះធាតុចូល និងមតិរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាល។ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលស្នើសុំឱ្យទីប្រឹក្សាធ្វើ វាអាចនឹងចំណាយប្រាក់រាប់លានដុល្លារដើម្បីធ្វើដូច្នេះ”។ ឥទ្ធិពលនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួមគ្នារបស់ អូឌីស៊ី មានភាពច្បាស់លាស់នៅពេលដែលក្រសួងទទួលស្គាល់ និងរួមបញ្ចូលច្រើនជាង ១៥ ចំណុចពីការដាក់ស្នើរបស់ អូឌីស៊ីដែលបង្ហាញពីជំហានដ៏សំខាន់ឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតគោលនយោបាយប្រកបដោយបរិយាបន្ន។ ខណៈពេលដែលកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ អូឌីស៊ីមិនតែងតែត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយផ្ទាល់នោះ ការសម្រេចបាននូវឥទ្ធិពលរួមរបស់ពួកគេសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការបញ្ចុះបញ្ចូលដែលកំពុងបន្ត និងការចូលរួមសហការ។ ការចូលរួមចំណែកក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលថ្មី អូឌីស៊ី នៅតែប្តេជ្ញាធ្វើការដើម្បីសិទ្ធិ និងផលប្រយោជន៍សហគមន៍។ ប្រដាប់ដោយចំណេះដឹង ការរួបរួម និងចក្ខុវិស័យរួមសម្រាប់សង្គមមួយដែលកាន់តែមានភាពយុត្តិធម៌ និងសមធម៌ អូឌីស៊ី ត្រូវបានរៀបចំដើម្បីប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមខាងមុខ ដោយជឿជាក់លើអំណាចរបស់ខ្លួនដើម្បីជះឥទ្ធិពលដល់ការផ្លាស់ប្តូរសំខាន់ៗតាមរយៈសកម្មភាពរួម។