បើកសំណើស្តីពីការដាក់ពាក្យទៅមូលនិធិកម្មវិធីការជំរុញភាពជាអ្នកដឹកនាំយុវជន (AYL)

14

ការចូលរួមរបស់សង្គមស៊ីវិលក្នុងកិច្ចពិភាក្សាស្តីពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលដើម្បីការការពារសិទ្ធិដីធ្លី

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានតាក់តែងច្បាប់ភូមិបាលថ្មីទាំងស្រុង (សេចក្តីព្រាងច្បាប់) ជាង២០ឆ្នាំបន្ទាប់ពីការប្រកាសឱ្យប្រើច្បាប់ភូមិបាលឆ្នាំ២០០១។ ដោយទទួលស្គាល់ពីសារៈសំខាន់នៃការចូលរួមពីសង្គមស៊ីវិល សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងជនជាតិដើមភាគតិច អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ (អូឌីស៊ី) បានស្វែងរកឱកាសជាផ្លូវការ ដើម្បីពិនិត្យសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ ហើយបានផ្តល់នូវធាតុចូលស្ថាបនាដោយផ្អែកលើកិច្ចសន្ទនាជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ។ នៅចុងខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បានធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលថ្មីមួយដែលមានចំនួន ៧មាតិកា ១៣ជំពូក និងសរុប ១៩៩មាត្រា។ អូឌីស៊ី បានដាក់លិខិតផ្លូវការមួយទៅកាន់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដោយស្នើសុំឱកាសដើម្បីពិនិត្យ និងផ្តល់ធាតុចូលស្ថាបនាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់បានអនុម័តសំណើ និងផ្តល់សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះជាមួយអូឌីស៊ី ដោយផ្តល់រយៈពេលរហូតដល់ថ្ងៃទី១៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ សម្រាប់ការបញ្ជូនធាតុចូល។ កិច្ចសន្ទនាដែលលើកឡើងពីបញ្ហាសំខាន់ៗ ដូចជាតម្រូវការការពារសិទ្ធិសមូហភាព ជាពិសេសសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច អូឌីស៊ី បានរៀបចំកិច្ចសន្ទនាចំនួនពីរលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលថ្មី ដោយលើកទីមួយនៅថ្ងៃទី១៣-១៤ ខែកុម្ភៈ នៅខេត្តសៀមរាប និងមួយលើកទៀតនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។ កិច្ចសន្ទនាទាំងពីរបានគាំទ្រដោយទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ តាមរយៈអង្គការសុខភាពគ្រួសារអន្តរជាតិ ក្រោមមូលនិធិសម្រាប់ចង្កោមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ពីគម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល គម្រោង ALIGN និង អង្គការ LANDESA។ ក្នុងកិច្ចសន្ទនាលើកទីមួយ អ្នកជំនាញច្បាប់កម្ពុជាបានធ្វើបទបង្ហាញពីការវិភាគលើមាត្រាសំខាន់ៗនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលដល់អ្នកចូលរួម។ បន្ទាប់មក អ្នកចូលរួមបានពិភាក្សា និងផ្តល់ធាតុចូល កង្វល់ និងអនុសាសន៍សម្រាប់សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ តំណាងមកពីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចសន្ទនានេះបានលើកឡើងពីក្តីព្រួយបារម្ភអំពីពេលវេលាកំណត់ដែលបានផ្តល់សម្រាប់ធ្វើការស្វែងយល់អំពីវិសោធនកម្មច្បាប់ដែលបានស្នើឡើង ផ្សព្វផ្សាយដល់សហគមន៍របស់ពួកគាត់ និងប្រមូលធាតុចូលពីសមាជិកសហគមន៍មកវិញ។ តំណាងមកពីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច យល់ថាកិច្ចសន្ទនានេះគឺជាកិច្ចប្រជុំផ្តល់ព័ត៌មានជាជាងការប្រឹក្សាយោបល់។ ជាលទ្ធផល តំណាងមកពីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចមិនអាចផ្តល់ធាតុចូលរបស់ពួកគាត់លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានទេ និងបានស្នើសុំពន្យារពេលសម្រាប់ដំណើរការពិគ្រោះយោបល់។ អូឌីស៊ី និងដៃគូយល់ពីការឆ្លើយតបពីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច ដោយសារការកំណត់ពេលវេលាសម្រាប់ការបញ្ចូលធាតុចូលក៏ជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធំមួយសម្រាប់ក្រុមការងារអូឌីស៊ីផងដែរ។ កិច្ចសន្ទនាលើកទី២ បានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ នៅរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីបង្រួបបង្រួមធាតុចូល និងអនុសាសន៍ ដែលបានមកពីកិច្ចសន្ទនាលើកទី១ នៅខេត្តសៀមរាប។ បន្ទាប់ពីកិច្ចសន្ទនានេះ អូឌីស៊ី និងដៃគូបានរៀបចំ និងបញ្ជូនធាតុចូល និងអនុសាសន៍រួមទៅកាន់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។ ឯកសារនេះមាននៅលើគេហទំព័ររបស់អូឌីស៊ី ដែលអាចចូលប្រើបានជាសាធារណៈ។ ឯកសារនេះបង្ហាញពីបញ្ហាសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជាតម្រូវការបញ្ជាក់ការធានាការពារកម្មសិទ្ធិសមូហភាព សិទ្ធិប្រើប្រាស់ សិទ្ធិទទួលបានផលនៃដី និងសិទ្ធិទាក់ទងនឹងដីធ្លី និងអចលនវត្ថុផ្សេងទៀតរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និងវត្តពុទ្ធសាសនា។ ឯកសារធាតុចូលក៏បានស្នើសុំឱ្យមានការពិចារណាបន្ថែមទៀតចំពោះសមភាពយេនឌ័រ និងការការពារសិទ្ធិរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។ នៅដើមខែមីនា អូឌីស៊ីបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំមួយដែលរៀបចំទ្បើងដោយក្រុមការងារច្បាប់ភូមិបាលនៅក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។ យោងតាមក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ធាតុចូលជាង ១៥ ពីអូឌីស៊ី ត្រូវបានដាក់បញ្ចូល រួមមានមតិយោបល់ទាក់ទងនឹងការចាត់ថ្នាក់នៃដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងដីឯកជនរបស់រដ្ឋ ពេលវេលាសម្រាប់ការចុះបញ្ជីកម្មសិទ្ធិដីសហគមន៍សម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិច ការលើកកម្ពស់សមធម៌ក្នុងសិទ្ធិដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងដីធ្លី ការបញ្ជាក់អំពីរយៈពេលនៃបណ្តឹងតវ៉ា ដំណើរការដាក់ពាក្យបណ្តឹង និងព័ត៌មានលម្អិតអំពីសទ្ទានុក្រម។ អូឌីស៊ី និងដៃគូរបស់យើងចែករំលែកការព្រួយបារម្ភទាក់ទងនឹងពេលវេលាសម្រាប់ការបញ្ជូនធាតុចូល។ ចន្លោះពេលសម្រាប់ការបកប្រែសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះទៅជាភាសាអង់គ្លេស និងការចែករំលែកសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះជាមួយអ្នកជំនាញច្បាប់អន្តរជាតិរបស់យើង ក៏ដូចជាការធ្វើកិច្ចសន្ទនាផងដែរ មានន័យថាឯកសារធាតុចូលមិនបានគ្របដណ្តប់លើចំណុចសំខាន់ៗទាំងអស់ឱ្យបានហ្មត់ចត់ តាមដែលអាចធ្វើបាន ប្រសិនបើមានពេលវេលាបន្ថែមទៀតសម្រាប់ការបញ្ជូនធាតុចូលលើកដំបូង។ បន្ទាប់ពីការបញ្ជូនធាតុចូល អូឌីស៊ី បានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សា និងកិច្ចប្រជុំបន្ថែម និងបានសហការជាមួយអង្គការដៃគូដើម្បីប្រមូលធាតុចូលបន្ថែមទៀត។ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ អូឌីស៊ីបានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាមួយស្តីពីសិទ្ធិរបស់ស្ដ្រីក្នុងភាពជាម្ចាស់ដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ លើសពីនេះទៀត នៅថ្ងៃទី២២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ អូឌីស៊ីបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំមួយដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមការងារច្បាប់ភូមិបាលនៃក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដើម្បីពិភាក្សាអំពីធាតុចូលនានាដែលក្រុមការងារបានទទួលកន្លងមក។ នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ អូឌីស៊ីបានចូលរួមសិក្ខាសាលាមួយផ្សេងទៀតដែលរៀបចំដោយក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ស្តីពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាល។ បន្ទាប់មក នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤ អូឌីស៊ី និងអង្គការដៃគូបានគាំទ្រកិច្ចប្រជុំដែលរៀបចំដោយអង្គការភូមិខ្ញុំ ស្តីពីការពិគ្រោះយោបល់លើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលដោយផ្តោតលើដំណើរការ និងបញ្ហាចុះបញ្ជីដីសមូហភាពជនជាតិដើមភាគតិច។ យោងតាមមន្ត្រីក្រសួង ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់នឹងបន្តពិនិត្យ និងបញ្ចូលធាតុចូលតាមភាពសមស្រប ហើយនឹងចែករំលែកសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលបានកែសម្រួលបន្ថែមជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធ។ ដោយផ្អែកលើការណែនាំនេះ អូឌីស៊ី និងអង្គការដៃគូបានបន្តពិនិត្យ និងប្រមូលធាតុចូលបន្ថែមទៀតសម្រាប់វិសោធនកម្មលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ភូមិបាល និងបានបញ្ជូនធាតុចូលលើកទីពីរ ទៅលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីដែលបានកែសម្រួលនៅថ្ងៃទី៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។ នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមិថុនា បន្ទាប់ពីការបញ្ជូនធាតុចូលរបស់យើងនៅលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មី ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បានចែករំលែកជាមួយអូឌីស៊ី នូវកំណែចុងក្រោយនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។ អូឌីស៊ីបានសង្កេតឃើញថាធាតុចូលលើកទីពីររបស់យើងពុំត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងចុងក្រោយបង្អស់នោះទេ។ អូឌីស៊ី និងអង្គការដៃគូមានបំណងទទួលបានឱកាសបន្ថែមទៀតសម្រាប់ការពិគ្រោះយោបល់ប្រកបដោយភាពស្ថាបនា និងភាពម៉ត់ចត់ជាមួយក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដើម្បីពិភាក្សាអំពីធាតុចូលរបស់យើងទៅតាមចំណុចនីមួយៗ។ សារៈសំខាន់នៃសម្ព័ន្ធភាពជាតិ និងអន្តរជាតិ ដើម្បីធានាឱ្យមានកំណែទម្រង់ច្បាប់ភូមិបាលប្រកបដោយបរិយាបន្ន ដែលការពារសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយគម្រោង ALIGN និងអង្គការ LANDESA បានអនុញ្ញាតឱ្យអូឌីស៊ីចូលរួមក្នុងការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធជាតិ និងអន្តរជាតិលើដំណើរការវិសោធនកម្មច្បាប់ភូមិបាលនៅប្រទេសកម្ពុជា ស្របទៅតាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ និងគោលការណ៍នៃការវិនិយោគប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវក្នុងអភិបាលកិច្ចដីធ្លី។ តាមរយៈការបង្រួបបង្រួមភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ អូឌីស៊ីព្យាយាមលើកកម្ពស់តម្លាភាព និងការវិនិយោគប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវលើដីធ្លីនៅកម្ពុជា។ ធាតុចូលដែលបានផ្តល់ដោយអូឌីស៊ីតម្លើងសំឡេងរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋានទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលដែលជាកត្តាសំខាន់សម្រាប់ការលើកកម្ពស់ចីរភាព និងបរិយាបន្នក្នុងសិទ្ធិដីធ្លីសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់រូប។ ទោះបីជាធាតុចូល និងអនុសាសន៍ទាំងអស់ពីអូឌីស៊ី និងដៃគូរបស់យើងមិនត្រូវបានរួមបញ្ជូលដោយរដ្ឋាភិបាលក្តី កិច្ចសហការនេះបានជំរុញឱ្យមានកិច្ចពិភាក្សាសំខាន់ៗ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងសិទ្ធិដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងដីធ្លីក្នុងចំណោមក្រុមភាគតិចដូចជា ជនជាតិដើមភាគតិច ស្ត្រីមេម៉ាយ និងបុគ្គលស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា។ បន្តទៅមុខ អូឌីស៊ីប្តេជ្ញាបន្តធ្វើការជាមួយអង្គការដៃគូ និងភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីពិភាក្សានិងពន្យល់អំពីធាតុចូលលើកទីពីររបស់យើង និងផ្តល់ធាតុចូលដែលច្បាស់លាស់ និងពេញលេញបន្ថែមទៀតទៅលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដើម្បីធានាថាច្បាប់ថ្មីនេះជម្រុញឱ្យមានបរិយាបន្ន សមធម៌ និងប្រសិទ្ធភាពដោយកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដោយអចេតនាលើក្រុមដែលងាយរងគ្រោះ ដូចជាប្តីប្រពន្ធដែលលែងលះ ជនជាតិដើមភាគតិច និងសហគមន៍របស់ពួកគាត់ អ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា និងម្ចាស់ដីដែលមិនបានចុះបញ្ជី និងការជៀសវាងពីបទប្បញ្ញត្តិ ឬរដ្ឋបាលនៃការកាន់កាប់ដីធ្លី និងសិទ្ធិអចលនវត្ថុដោយគ្មានសំណងត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។

ជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ ដីសមូហភាព
២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៤
14

35

ការពង្រឹងសិទ្ធិស្ត្រីក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ៖ ការយល់ដឹងពីកិច្ចពិភាក្សាចែករំលែកចំណេះដឹង

នៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ ហៅកាត់ថា អូឌីស៊ី សហការជាមួយអង្គការយេនឌ័រ និងការអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីកម្ពុជា ដោយមានការគាំទ្រមូលនិធិពីទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ តាមរយៈអង្គការគ្រួសារអន្តរជាតិ-គម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល Advancing Land-based Investment Governance (ALIGN) និង Landesa បានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាសំខាន់មួយលើ ”សិទ្ធិរបស់ស្ដ្រីក្នុងភាពជាម្ចាស់ដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ” នៅការិយាល័យមូលនិធិហេនរេចបូលប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានអ្នកចូលរួមពីបណ្តាលអង្គការសង្គមស៊ីវិលពាក់ព័ន្ធចំនួន ២២នាក់ (ស្ដ្រី១៥នាក់)។ “ហេតុអ្វីបានជាកិច្ចពិភាក្សានេះមានសារៈសំខាន់?” កិច្ចពិភាក្សានេះមានគោលបំណងជំរុញឱ្យមានកិច្ចសន្ទនាអំពីការចូលរួមរបស់ស្ត្រី និងសមភាពយេនឌ័រនៅក្នុងអភិបាលកិច្ចដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ មួយខែចុងក្រោយនេះ ពោលគឺនៅថ្ងៃទី០១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ អង្គការអូឌីស៊ីបានទទួលលិខិតសំខាន់មួយពីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគររូបនីយកម្ម និងសំណង់ ពាក់ព័ន្ធនឹងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ភូមិបាល។ ហេតុនេះ ទើបមានកិច្ចពិភាក្សាជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយនឹងអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗ ដើម្បីពិនិត្យ និងប្រមូលធាតុចូលសម្រាប់សេចក្តីព្រាងច្បាប់។ គោលបំណងនៃកិច្ចពិភាក្សានេះ មិនមែនសម្រាប់ប្រមូលធាតុចូលលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ភូមិបាលនោះទេ ប៉ុន្ដែជាការចែករំលែកនូវបទពិសោធន៍ និងចំណេះដឹងអំពីបញ្ហាដែលស្ដ្រីប្រឈមនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ។ អង្គការអូឌីស៊ីបានចាប់ផ្តើមកិច្ចពិភាក្សាជាមួយសុន្ទរកថាគន្លឹះដែលសង្កត់ធ្ងន់ពីការបេ្ដជ្ញាចិត្តចំពោះសមភាពយេនឌ័រក្នុងភាពជាម្ចាស់ដី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។ អូឌីស៊ីបានថ្លែងអំណរគុណដល់អ្នកចូលរួមទាំងអស់ និងគូសបញ្ជាក់អំពីចំណុចសំខាន់នៃកិច្ចពិភាក្សាបើកទូលាយមួយនេះ។ គោលបំណងនៃកិច្ចពិភាក្សានេះគឺដើម្បីជំរុញឱ្យអ្នកចូលរួមទាំងអស់បញ្ចេញមតិយោបល់ដោយសេរី ដែលនឹងកត់ត្រាទុកជាលទ្ធផលសម្រាប់របាយការណ៍។ កិច្ចពិភាក្សាបានស្វែងយល់ពីទិដ្ឋភាពច្បាប់របស់កម្ពុជាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិស្ដ្រីក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លី។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា មាត្រា ៣១ និង ៤៥ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ពីសិទ្ធិស្ត្រី និងហាមប្រាមការរើសអើងចំពោះស្ត្រីគ្រប់រូប។ ប្រទេសកម្ពុជាមានការប្តេជ្ញាចំពោះសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដូចជាអនុសញ្ញាស្ដីពីការលុបបំបាត់រាល់ទម្រង់នៃការរើសអើងស្ដ្រី ដែលពង្រឹងសិទ្ធិរបស់ស្រី្ត។ ក្របខ័ណ្ឌសកលដូចជាគោលដៅអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព និងការផ្ដួចផ្ដើមក្នុងតំបន់ដូចជាក្របខ័ណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្របញ្ជ្រាបយេនឌ័រអាស៊ាន សុទ្ធសឹងតែជំរុញឱ្យមានសមភាពយេនឌ័រក្នុងកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។ ការយល់ឃើញរបស់អ្នកចូលរួម គឺជាចំណុចសំខាន់របស់កម្មវិធីនេះ។ ក្នុងនោះអ្នកចូលរួមម្នាក់គឺបានបញ្ចេញមតិមួយថា ក្របខ័ណ្ឌច្បាប់មិនទាន់បានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីក្រុមអ្នកស្រលាញ់ភេទដូចគ្នា ជាពិសេសគឺសិទ្ធិក្នុងការទទួលបានមរតក និងទ្រព្យសម្បត្តិពីដៃគូរភេទដូចគ្នា។ គម្លាតនេះគូសបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់កំណែទម្រង់ច្បាប់ ដោយទទួលស្គាល់ពីភាពខុសគ្នានៃរចនាសម្ព័ន្ធរបស់គ្រួសារផ្សេងៗគ្នា និងធានាបាននូវសិទ្ធិអចលនទ្រព្យប្រកបដោយសមធម៌ ។ បញ្ហាសំខាន់មួយទៀតដែលបានលើកឡើង គឺប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តសន្និសញ្ញា និងកិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិក្នុងបរិយាកាសផ្លូវច្បាប់ដ៏ស្មុគស្មាញរបស់កម្ពុជា។ ទោះបីជាបានអនុម័តសន្ធិសញ្ញាសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនក៏ដោយ ការអនុវត្តប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៅតែជាបញ្ហាប្រឈម។ អ្នកចូលរួមបានលើកឡើងពីសារៈសំខាន់នៃការបញ្ចូលបទប្បញ្ញត្តិអន្តរជាតិទាំងនេះទៅក្នុងច្បាប់ជាតិជាធរមាន ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាយេនឌ័រ និងសិទ្ធិដីធ្លីប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ បញ្ហាប្រឈមជាក់ស្តែងសម្រាប់ស្ត្រីក្នុងកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិត្រូវបានគូសបញ្ជាក់ ដោយផ្អែកលើបទពិសោធន៍របស់អ្នកចូលរួមដែលធ្វើការជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋាន ជាពិសេសស្ត្រីតែម្តង។ ឧទាហរណ៍មួយនៃស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិច គឺនៅពេលដែលពួកគេតស៊ូមតិសម្រាប់សិទ្ធិរបស់ពួកគេ ជារឿយៗពួកគេប្រឈមមុខនឹងការរារាំងពីសមាជិកសហគមន៍ជាបុរស។ នេះបង្ហាញពីតម្រូវការសម្រាប់យន្តការគាំទ្រគោលដៅ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមកសាងសមត្ថភាព ដើម្បីផ្តល់អំណាចដល់អ្នកដឹកនាំជាស្ត្រីនៅក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគេ។ អ្នកចូលរួមផ្សេងទៀតបានពណ៌នាថា បំណងប្រាថ្នារបស់ស្ត្រីសម្រាប់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីជារឿយៗត្រូវបានជំរុញដោយតួនាទីរបស់ពួកគេជាអ្នកថែទាំចម្បង និងការទទួលខុសត្រូវរបស់ពួកគេចំពោះភាពរុងរឿងក្នុងគ្រួសារ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បទដ្ឋានវប្បធម៌ និងតួនាទីប្រពៃណីនៅតែជាឧបសគ្គយ៉ាងសំខាន់ចំពោះការចូលរួមយ៉ាងសកម្មរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងអភិបាលកិច្ចដីធ្លី។ ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការត្រូវបានកំណត់ថាជាឧបករណ៍ដ៏មានសារៈប្រយោជន៍សម្រាប់ការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី។ ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការផ្តល់នូវវិធីសាស្ត្រមិនប្រឆាំង និងការចំណាយមានប្រសិទ្ធិភាពក្នុងការដោះស្រាយវិវាទ ដែលមានប្រយោជន៍ជាពិសេសចំពោះសហគមន៍ដែលនៅខ្វះខាត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តំណាងស្ត្រីនៅក្នុងយន្តការទាំងនេះនៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ ដែលបង្ហាញពីតម្រូវការសម្រាប់ការអនុវត្តប្រកបដោយបរិយាបន្នបន្ថែមទៀត។ កិច្ចពិភាក្សាចែករំលែកចំណេះដឹងស្តីពីសិទ្ធិស្ត្រីក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិបានបង្ហាញឱ្យឃើញពីការប្តេជ្ញាចិត្តរួម និងការសហការគ្នា។ កម្មវិធីនេះនាំយកនូវសំឡេងចម្រុះរួមគ្នា ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាស្មុគស្មាញជាមូលដ្ឋានសម្រាប់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនាពេលអនាគត ដើម្បីបង្កើតអនាគតប្រកបដោយសមធម៌ និងនិរន្តរភាពសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ ជាពិសេសស្ត្រី។ យើងត្រូវបន្តជំរុញកិច្ចពិភាក្សារួម ជំរុញកំណែទម្រង់ច្បាប់ និងអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមកសាងសមត្ថភាពតាមគោលដៅ។ តាមរយៈការធ្វើដូច្នេះ កម្ពុជាអាចចាត់វិធានការសំខាន់ៗឆ្ពោះទៅរកការទទួលស្គាល់ ការគោរព និងការពារសិទ្ធិស្ត្រីក្នុងកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ។

ជនជាតិភាគតិច និងជនជាតិដើមភាគតិច ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ
១១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៤
35

218

កិច្ចពិភាក្សាផ្អែកលើវិទ្យាសាស្ត្រលើកទី៦ ក្រោមប្រធានបទស្តីពី ស្ថានភាពគ្រោះរាំងស្ងួតនៅកម្ពុជា

ខេមបូចា សហការជាមួយ អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍ បានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាផ្អែកលើវិទ្យាសាស្ត្រលើកទី៦ក្រោមប្រធានបទស្តីពី ស្ថានភាពគ្រោះរាំងស្ងួតនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៤ ដោយមានការចូលរួមពីសំណាក់តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិល និស្សិតមកពីសាកវិទ្យាល័យនានា និងអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ៣៥នាក់ ក្នុងនោះមានស្ត្រីចំនួន ១៩នាក់។ សូមថ្លែងអំណរគុណដល់លោក ហួរ អ៊ិច អ្នកជំនាញគ្រប់គ្រង់គ្រោះរាំងស្ងួតថ្នាក់តំបន់នៃគណកម្មការទន្លេមេគង្គ ដែលបានចែករំលែកបទពិសោធន៍ ចំណេះដឹង និងជំនាញលើប្រធានបទនេះ។សកម្មភាពនេះគាំទ្រមូលនិធិដោយ USAID តាមរយៈអង្គការ FHI360 ក្រោមគម្រោងគាំទ្រអង្គការសង្គមស៊ីវិល (CSS)។

ការទទួលបានព័ត៌មាន ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិ សារព័ត៌មាន
២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៤
218

Other Stories