Learning Platform Close

ទិន្នន័យ​បរិស្ថាន​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ (SEA)

​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ថ្ងៃ​ទី​០៣​ ខែវិច្ឆិកា​ ឆ្នាំ​២០២២​ អង្គការ​ទិន្នន័យ​អំពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​បាន​រៀបចំ​សិក្ខាសាលា​កម្រិត​បច្ចេកទេស​ស្តី​ពី​ទិន្នន័យ​បរិស្ថាន​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​។​ សិក្ខាសាលា​នេះ​ត្រូវ​បាន​គាំទ្រ​ដោយ​ទីភ្នាក់ងារ​សហរដ្ឋអាមេរិក​សម្រាប់​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​អន្តរជាតិ​ (USAID) តាម​រយៈ​អង្គការ​សុខភាព​គ្រួសារ​អន្តរជាតិ​ (FHI 360) ក្រោម​មូលនិធិ​សម្រាប់​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ពី​គម្រោង​គាំទ្រ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល (CSS)​ និង​មូលនិធិ​ហេ​ន​រេច​បូល (HBS)​ ក្រោម​គម្រោង​លើកកម្ពស់​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​សម្រាប់​អភិបាលកិច្ច​បរិស្ថាន​ប្រកបដោយ​តម្លាភាព​ និង​ឆ្លើយ​តប​កាន់តែ​ច្រើន​នៅ​កម្ពុជា​។​ សិក្ខាសាលា​នេះ​មាន​គោលបំណង​៖

  • លើកកម្ពស់​ការ​យល់​ដឹង​ពី​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ក្នុង​ចំណោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ ពលរដ្ឋ​សារព័ត៌មាន​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ និង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​
  • ​ពិភាក្សា​ និង​បង្ហាញ​ពី​បច្ចុប្បន្នភាព​នៃ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​
  • កំណត់​សក្តានុពល​នៃ​ការ​រួម​ប​ញ្ជូ​ល​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ក្នុង​ការ​គ្រប់គ្រង​បរិស្ថាន​ និង​ធនធានធម្មជាតិ​។​

​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​មាន​អ្នកចូលរួម​ចំនួន​ ៣២​នាក់​ (​ស្រី​ ១១​នាក់​)​ មក​ពី​ក្រសួងផែនការ​ អង្គការ​មូលនិធិ​សកល​សម្រាប់​អភិរក្ស​ធម្មជាតិ​ អង្គការ​សមាគម​អភិរក្ស​សត្វព្រៃ​ អង្គការ​សុខភាព​គ្រួសារ​អន្តរជាតិ​ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល​ជាតិ​ និង​អន្តរជាតិ​ដទៃ​ទៀត​​ អង្គការ​សហគមន៍​មូលដ្ឋាន​​ អ្នក​សារព័ត៌មាន​ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ និង​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​។​

ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​

​លោក​ ធី​ ទ្រី​ នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​ទិន្នន័យ​អំពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​ និង​លោក​ MATHEW​ Baird​ នាយក​វិទ្យាស្ថាន​ស្រាវជ្រាវ​អាស៊ី​សម្រាប់​ច្បាប់បរិស្ថាន​ បាន​លើក​ឡើង​ពី​ភាព​ខុស​គ្នា​រវាង​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ក៏​ដូច​ជា​នីតិវិធី​មួយ​ចំនួន​។​ ជា​ទូទៅ​ គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ជំរុញ​ឱ្យ​មានការ​អភិវឌ្ឍន៍​សេដ្ឋកិច្ច​ ប៉ុន្តែ​យើង​មិន​គួរ​ធ្វេសប្រហែស​ ឬ​ព្រងើយកន្តើយ​ចំពោះ​ផល​ប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន​ និង​សង្គម​ឡើយ​។​ ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​រួម​បញ្ចូល​ការ​ពិចារណា​អំពី​បរិស្ថាន​ទៅ​ក្នុង​គោលនយោបាយ​ ផែនការ​ និង​កម្មវិធី​។​ វា​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់​ដើម្បី​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ និង​វាយតម្លៃ​ផលវិបាក​នៃ​ការ​អភិវឌ្ឍជាក់លាក់​នៃ​នយោបាយ​ ផែនការ​ និង​កម្មវិធី​។​ វា​មាន​ន័យ​ថា​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​មិន​ទាន់​បាន​ទទួល​បាន​យល់ព្រម​ពី​រាជរដ្ឋាភិបាល​នៅឡើយ​ទេ​។​ រដ្ឋាភិបាល​នឹង​សម្រេច​ថា​តើ​គម្រោង​នេះ​អាច​អនុវត្ត​ ឬ​វិនិយោគ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​នោះ​បាន​ដែរ​ឬទេ​។​ ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ គឺ​ធ្វើ​ឡើង​មុន​ពេលធ្វើការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​។​ ជា​ទូទៅ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​កើតឡើង​មុន​ការ​សម្រេចចិត្ត​សំខាន់ៗ​ទាំងអស់​ដែល​ផ្តល់​អត្ថប្រយោជន៍​សំខាន់ៗ​ ដែល​ផ្ទុយ​ទៅ​នឹង​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ដែល​ធ្វើ​ឡើង​បន្ទាប់​ពី​ការ​សម្រេចចិត្ត​។​ ​ដើម​ឡើយ​ ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​​ត្រូវបាន​ធ្វើ​ឡើង​​​​ដើម្បី​បំពេញ​ចន្លោះ​ខ្វះខាត​របស់​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ ដោយ​សារ​តែ​ភាពនៅ​​​មាន​កម្រិត​​របស់​វា​​ក្នុង​ការ​​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម​​គោលនយោបាយ​បរិស្ថាន​នៅ​កម្រិត​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ជា​ពិសេស​នៅ​កំឡុង​ពេល​ធ្វើ​គោ​លន​យោ​បាល​ និង​ផែនការ​។​ សមត្ថភាព​នៃ​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ក្នុង​ការ​គណនា​ឥទ្ធិពល​របស់​គម្រោង​នៅ​មាន​កម្រិត​នៅឡើយ​។​ ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ជា​ដំណើរការ​ពហុ​ដំណាក់​កាលដែល​ផ្តោត​លើ​និរន្តរភាព​ ប្រើ​វិធីសាស្ត្រ​សកម្មមុន​​ចំពោះ​សកម្មភាព​អភិវឌ្ឍន៍​ទាំងអស់​ ដោយ​កំណត់​អត្តសញ្ញាណ​ឧបសគ្គ​សំខាន់ៗ​ មុន​ពេល​ការ​អនុម័ត​ចុង​ក្រោយ​។​ ការ​ចូលរួម​ជា​សាធារណៈ​គឺជា​ចំណុច​សំខាន់​ ហើយ​វា​ត្រូវ​តែ​បញ្ចូល​ទៅ​ក្នុង​ដំណើរការ​ទាំង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​។​ ពួក​វា​បំពេញ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ និង​​ចាំបាច់​ត្រូវ​មាន​​ទាំង​ពីរ​។​

លោក​ ធី​ ទ្រី​ ក៏​បាន​បង្ហាញ​វី​ដេ​អូ​អំពី​ UNECE​ SEA​ ដែល​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​គណៈកម្មការ​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​អង្គការសហប្រជាជាតិ​សម្រាប់​អឺរ៉ុប​ ដែល​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​កម្មវិធី​ដែល​ផ្តល់​មូលនិធិ​ដោយ​សហភាព​អឺរ៉ុប​ “Greening​ the​ Economies​ in​ the​ European​ Neighborhood”​។​ ពិធីសារ​នេះ​បង្កើត​នូវ​នីតិវិធី​ច្បាស់លាស់​ និង​តម្លាភាព​សម្រាប់​ការ​បញ្ចូល​បញ្ហា​បរិស្ថាន​ និង​សុខភាព​ទៅ​ក្នុង​ផែនការអភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ កម្មវិធី​ និង​ច្បាប់​។​

​ផែនការ​រៀបចំ​ដែនដី​ និង​វិធីសាស្ត្រ​រួម​បញ្ចូល​តំបន់​ទេសភាព​

លោក​ សេង​ ទៀក​ នាយក​ប្រចាំ​ប្រទេស​នៃ​អង្គការ​មូលនិធិ​សកល​សម្រាប់​អភិរក្ស​ធម្មជាតិ​ បាន​ធ្វើ​បទ​បង្ហាញ​ពី​ការ​អនុវត្ត​សំខាន់​មួយ​ដែល​មានឈ្មោះ​ថា​ “​ផែនការ​រៀបចំ​ដែនដី​ខេត្តមណ្ឌលគិរី​”​។​ លោក​បាន​គូសបញ្ជាក់​ពី​ការ​វិភាគ​ផ្អែក​លើ​សេណា​រី​យ៉ូ​ឆ្នាំ​២០៤០​ សម្រាប់​ខេត្ត​ ដោយ​បែងចែក​ជា​បី​សេណា​រី​យ៉ូ​គឺ​ ការ​អភិរក្ស​ សេដ្ឋកិច្ច​បៃតង​ និង​អាជីវកម្ម​ដូច​ធម្មតា​។​ សេណា​រី​យ៉ូ​ទី​មួយ​ “​ការ​អភិរក្ស​”​ អាច​រក្សា​គម្រប​ព្រៃឈើ​ក្នុង​ខេត្តមណ្ឌលគិរី​រហូត​ដល់​ ៨៥​ភាគរយ​ ដោយ​ការពារ​ជា​ចម្បង​នូវ​ព្រៃឈើ​ទាំងអស់​ក្នុង​ និង​ក្រៅ​តំបន់​ការពារ​ និង​ការ​ប្រើប្រាស់​តំបន់​មិនមែន​ព្រៃឈើ​សម្រាប់​តំបន់កសិកម្ម​ និង​អភិវឌ្ឍន៍​។​ សេណា​រី​យ៉ូ​ទី​ពីរ​ “​សេដ្ឋកិច្ច​បៃតង​”​ ការពារ​តែព្រៃ​ឈើ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ការពារ​ ចំណែក​ព្រៃឈើ​នៅ​ខាងក្រៅ​តំបន់​ការពារ​ និង​តំបន់​មិនមែន​ព្រៃឈើ​ត្រូវ​ប្រើប្រាស់​សម្រាប់​តំបន់​អភិវឌ្ឍន៍​កសិកម្ម​។​ តាម​រយៈ​ការ​ធ្វើ​ដូច្នេះ​ គម្រប​ព្រៃឈើ​អាច​នៅ​សល់​ ៥៣​ភាគរយ​ នៅ​ឆ្នាំ​២០៤០​។​ សេណា​រី​យ៉ូ​ចុង​ក្រោយ​ “​អាជីវកម្ម​ដូច​ធម្មតា​”​ នឹង​មិន​អនុវត្ត​ការ​ការពារ​ព្រៃឈើ​ទេ​ ហើយ​គម្រប​ព្រៃឈើ​អាច​នឹង​នៅ​មាន​ត្រឹមតែ​ ៣៤​ភាគរយ​ប៉ុណ្ណោះ​។​ សរុប​មក​ សេណា​រី​យ៉ូ​ទី​ពីរ​គឺ​នឹង​ប្រើ​សម្រាប់​ផែនការ​ដែនដី​សម្រាប់​ខេត្តមណ្ឌលគិរី​ ហើយនឹង​ត្រូវ​អនុម័ត​ក្នុង​ពេល​ឆាប់ៗ​នេះ​។​

ផែនការ​ដែនដី​គឺ​មាន​សារៈសំខាន់​ណាស់​ ព្រោះ​វា​មាន​សក្តានុពល​ក្នុង​ការ​ផ្តល់​នូវ​គោលការណ៍​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រកបដោយ​ប្រសិទ្ធភាព​ និង​ឧបករណ៍​សម្រាប់​ធ្វើ​សេចក្តី​សម្រេចចិត្ត​ដែល​មាន​ព័ត៌មាន​ និង​ដំណើរការ​អភិវឌ្ឍន៍​ភូមិសាស្ត្រ​ ដើម្បី​លើកកម្ពស់​ការ​អភិវឌ្ឍ​ដែនដី​ប្រកបដោយ​តុល្យភាព​។​ ការ​ធ្វើ​ផែនការ​អាច​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​អនុវត្ត​តាម​ជំហាន​សំខាន់ៗ​ រួម​ទាំង​ការ​បង្កើត​វេទិកា​ពហុភាគី​ ការ​បង្កើន​ការ​យល់​ដឹង​រួម​គ្នា​ ការ​ធ្វើ​ផែនការ​សហការ​ ការ​អនុវត្ត​ ការ​ត្រួតពិនិត្យ​សម្រាប់​ការ​គ្រប់គ្រង​ការ​សម្រប​ខ្លួន​ និង​គណនេយ្យ​ភាព​ និង​ការ​រៀបចំ​បរិបទ​។​

សក្តានុពល​នៃ​ការ​រួម​បញ្ចូល​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​ឥទ្ធិពល​របស់​វា​លើ​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​

ឯកឧត្តម​ ណោ​ វ៉ា​ន់​ឌី​ ប្រធាន​នាយកដ្ឋាន​ស្ថិតិ​សេដ្ឋកិច្ច​ នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ជាតិ​ស្ថិតិ​របស់​ក្រសួងផែនការ​ និង​លោក​ សាន​ វណ្ណ​រិ​ទ្ធិ​ ប្រធាន​នាយកដ្ឋាន​ផែនការ​វិនិយោគ​ នៃ​ក្រសួងផែនការ​ បាន​លើក​ឡើង​ពី​របៀប​ដែល​ក្រសួង​កំណត់​បញ្ហា​បរិស្ថាន​ និង​ទិន្នន័យ​បរិស្ថាន​នៅ​ក្នុង​ផែនការអភិវឌ្ឍ​។​

ការ​ដាក់​បញ្ចូល​បញ្ហា​បរិស្ថាន​នៅ​ក្នុង​ផែនការអភិវឌ្ឍ​គឺជា​ដំណាក់កាល​ដំបូង​ ហើយ​ប្រទេស​ទាំងអស់​គួរតែ​ធ្វើ​វា​។​ បញ្ហា​បរិស្ថាន​គួរ​តែ​ត្រូវ​បាន​ដាក់​បញ្ចូល​នៅ​ក្នុង​ផែនការអភិវឌ្ឍ​រយៈ​​ពេល​វែង​ និង​មធ្យម​ ដូច​ជា​ ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ និង​ផែនការអភិវឌ្ឍន៍​តាម​វិស័យ​។​ គេ​សង្កេត​ឃើញ​ថា​ការ​ដាក់​បញ្ចូល​បញ្ហា​បរិស្ថាន​ក្នុង​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ (២០១៤-២០១៨)​ កន្លង​មក​មាន​តិចតួច​តែ​ប៉ុន​ណ្ណោះ​ ហើយ​បញ្ហា​នេះ​មិន​ទទួល​បានការ​យកចិត្តទុកដាក់​ខ្លាំង​នោះ​ទេ​។​ រដ្ឋាភិបាល​បាន​គិតគូរ​ និង​បន្ថែម​បញ្ហា​បរិស្ថាន​បន្ថែម​ទៀត​ក្នុង​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ថ្មី​ (២០១៩-២០២៣)​។​ យ៉ាង​ណា​មិញ​ ​ជំពូក​ទី​៤​ (៤.៤២)​ នៃ​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​អភិវឌ្ឍន៍​ជាតិ​ ​ក៏​បាន​​រំលេច​​ពី​​ ​”ការ​​លើកកម្ពស់​ការ​រួម​បញ្ចូល​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ក្នុង​ដំណើរការ​ធ្វើ​សេចក្តី​សម្រេចចិត្ត​ គោលនយោបាយ​ ផែនការ​ និង​ឯកសារ​ច្បាប់​ ដើម្បី​ធានា​និរន្តរភាព​នៃ​បរិស្ថាន​ និង​ធនធានធម្មជាតិ​។​”

រឿងរ៉ាវផ្សេងទៀត

1076

កិច្ច​ពិភាក្សា​ស្តី​ពី​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ប្រទេស​តំបន់​ទន្លេមេគង្គ​

​អង្គការ​ទិន្នន័យ​អំពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​ (​អូ​ឌី​ស៊ី​)​ មាន​សេចក្តី​រំភើប​រីករាយ​ក្នុង​ការ​ដឹកនាំ​កិច្ច​ពិភាក្សា​មួយ​លើ​ប្រធានបទ​ “​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ទន្លេមេគង្គ​”​ នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​សមាគម​អន្តរជាតិ​ដើម្បី​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​ប្រចាំឆ្នាំ​លើក​ទី​៤២​ នៅ​ Borneo​ Convention​ Centre​ Kuching​ នៅ​ Kuching​ ប្រទេស​ម៉ា​ឡេ​ស៊ី​។​ ការ​ពិភាក្សា​របស់​យើង​មានការ​ចូលរួម​ពី​នាយកដ្ឋាន​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​នៃ​ក្រសួងបរិស្ថាន​នៅ​កម្ពុជា​ ព្រមទាំង​អ្នកជំនាញ​ច្បាប់បរិស្ថាន​និង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ដើម្បី​ចែករំលែក​បទ​ពិសោធន៍​ និង​ចំណេះដឹង​របស់​ពួក​គេ​អំពី​វឌ្ឍនភាព​ ការ​អភិវឌ្ឍ​ និង​ការ​អនុវត្ត​ល្អៗ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​។​ លោក​ ធី​ ទ្រី​ នាយក​ប្រតិបត្តិ​នៃ​អង្គការ​អូ​ឌី​ស៊ី​ បាន​ចាប់ផ្តើម​កិច្ច​ពិភាក្សា​ដោយ​បង្ហាញ​ពី​កិច្ចការ​ដែល​អង្គការ​អូ​ឌី​ស៊ី​កំពុង​តែ​ធ្វើ​។​ កិច្ច​ពិភាក្សា​នេះ​នឹង​ផ្តល់​ព័ត៌មាន​ថ្មីៗ​អំពី​វឌ្ឍនភាព​ និង​កា​រវិ​វត្ត​របស់​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ក៏​ដូច​ជា​ឱកាស​ដើម្បី​សិក្សា​រៀនសូត្រ​ពី​អ្នកជំនាញ​ក្នុង​វិស័យ​នេះ​។​ សំណួរ​សំខាន់ៗ​ចំនួន​បី​ត្រូវ​បាន​ពិភាក្សា​ ដែល​សំណួរ​គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ក្រប​ខណ្ឌ​ច្បាប់​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ គម្លាត​នៃ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ និង​អាទិភាព​សម្រាប់​ជំរុញ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ កិច្ច​សហប្រតិបត្តិការ​អន្តរជាតិ​ និង​ការ​ចែករំលែក​ចំណេះដឹង​និង​ឱកាស​ និង​បញ្ហា​ប្រឈម​ចំពោះ​ការ​អភិវឌ្ឍ​ និង​ការ​អនុវត្ត​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ក្នុង​តំបន់​ទន្លេមេគង្គ​។​ ដោយសារ​តែ​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ដែល​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ដើម្បី​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​នៃ​គម្រោង​វិនិយោគ​លើ​បរិស្ថាន​នៅ​មាន​កម្រិត​ ការ​បង្កើត​និង​ការ​អនុវត្ត​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ គឺ​ចាំបាច់​ណាស់​សម្រាប់​គម្រោង​វិនិយោគ​សំខាន់ៗ​។​ ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ក៏​មាន​ឥទ្ធិពល​ផ្សេងៗ​គ្នា​លើ​គម្រោង​ផង​ដែរ​។​ ការ​អភិវឌ្ឍ​ និង​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​កម្ពុជា​ទទួល​បាន​អត្ថប្រយោជន៍​យ៉ាងច្រើន​ពី​លំហូរ​វិនិយោគ​។​ ក្រៅពី​ការ​រួមចំណែក​ក្នុង​អត្រាកំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ប្រទេស​ ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​អាច​ត្រូវ​បាន​គេ​មើលឃើញ​ថា​មាន​ឥទ្ធិពល​ទៅ​លើ​ការ​វិនិយោគ​ទាំង​កម្រិត​តូច​ និង​កម្រិត​ធំ​។​ កម្រិត​តូច​ផ្តោត​លើ​ទំនាក់ទំនង​រវាង​ការ​ទាក់ទាញ​នៃ​ការ​វិនិយោគ​ដោយ​ក្រុមហ៊ុន​ និង​តម្លៃ​បរិស្ថាន​ ចំណែកឯ​កម្រិត​ធំ​ផ្តោត​លើ​ការ​ព្រួយបារម្ភ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​អំពី​ថា​ តើ​ការ​វិនិយោគ​បរទេស​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​បរិស្ថាន​អេកូឡូស៊ី​នៃ​ប្រទេស​ដែរ​ឬទេ​។​ ច្បាប់​ស្តី​ពី​ការ​ការពារ​បរិស្ថាន​ និង​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​ យុទ្ធសាស្ត្រ​និង​ផែនការ​សកម្មភាព​បរិស្ថាន​ជាតិ​ (២០១៦-២០២៣)​ អនុក្រឹត្យ​លេខ​៧២​ ស្តី​ពី​ដំណើរការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​ និង​ក្រម​បរិស្ថាន​និង​ធនធានធម្មជាតិ​ គឺជា​បទ​ប្បញ្ញត្តិ​ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ ប្រទេស​កម្ពុជា​។​ ក្រម​នេះ​អាច​ធ្វើ​ឱ្យ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ក្លាយជា​តម្រូវការ​សម្រាប់​ការ​ធ្វើ​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ក្នុង​វិស័យ​ផ្សេងៗ​។​ ដំណើរការ​នៃ​ការ​រៀបចំ​របាយការណ៍​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ត្រូវ​តែ​គិតគូរ​ជា​ពិសេស​ និង​ផ្តល់​ឱកាស​សម្រាប់​ជន​ងាយ​រង​គ្រោះ​ ក្រុម​ជនជាតិភាគតិច​ និង​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ចូលរួម​។​ លទ្ធផល​នៃ​ការ​ត្រួតពិនិត្យ​នេះ​នឹង​ត្រូវ​បង្ហាញ​ជូន​ដល់​គ្រប់​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​ទាំងអស់​ក៏​ដូច​ជា​សាធារណជន​ទូទៅ​ផង​ដែរ​។​ ទោះបីជា​ដំណើរការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ត្រូវ​បាន​ផ្តួចផ្តើម​ឡើង​នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៨០​ ដោយ​ប្រទេស​ដែល​មាន​ប្រាក់​ចំណូល​ខ្ពស់​ដូច​ជា​សហរដ្ឋអាមេរិក​ និង​អឺរ៉ុប​ក៏​ដោយ​ ក៏​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​កំពុង​ទទួល​បានការ​យកចិត្តទុកដាក់​កាន់តែ​ខ្លាំង​ឡើង​នៅ​ក្នុង​មហា​អនុ​តំបន់​មេគង្គ​។​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ គំនិត​ផ្តួចផ្តើម​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ទើបតែ​ចាប់ផ្តើម​នៅ​ពាក់កណ្តាល​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​២០១០​ ជាមួយនឹង​ការ​បោះពុម្ព​របាយការណ៍​ជាក់លាក់​នៃ​វិស័យ​មួយ​ចំនួន​ ដូច​ជា​វិស័យ​ទេសចរណ៍​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព​។​ ក្រប​ខណ្ឌ​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​របស់​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​សម្រាប់​ជលផល​នៅ​កម្ពុជា​ឆ្នាំ​២០១០-២០២៤​ ក៏​ត្រូវ​បាន​បោះពុម្ព​ផង​ដែរ​ ដែល​ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​របស់​ដៃគូ​អភិវឌ្ឍន៍​។​ ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​កម្ពុជា​ក៏​ដូច​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត​ ចាប់ផ្ដើម​ដោយ​ការ​ផ្តោត​លើ​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​។​ បច្ចុប្បន្ន​ អង្គការ​អូ​ឌី​ស៊ី​កំពុង​គាំទ្រ​ដល់​នាយកដ្ឋាន​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​នៃ​ក្រសួងបរិស្ថាន​ ក្នុង​ការ​បង្កើត​គោលការណ៍​ណែនាំ​ទូទៅ​ស្តី​ពី​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​។​ នាយកដ្ឋាន​បាន​លើក​ឡើង​ពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​គោលការណ៍​ណែនាំ​បច្ចេកទេស​ស្តី​ពី​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​លើ​អាជីវកម្ម​បូម​ខ្សាច់​នៅ​កម្ពុជា​។​ ដោយ​ផ្អែក​លើ​កិច្ច​ពិភាក្សា​ គោលការណ៍​ណែនាំ​ទាំងនេះ​នឹង​អាច​ដាក់​ឱ្យ​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​រយៈពេល​បី​ឆ្នាំ​ខាង​មុខ​។​ នេះ​គឺជា​ជំហាន​ដ៏​សំខាន់​មួយ​ឆ្ពោះទៅ​រក​ការ​ធានា​ថា​ធនធានធម្មជាតិ​របស់​យើង​នឹង​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់​ប្រកបដោយ​និរន្តរភាព​។​ អ្នកជំនាញ​មានការ​ព្រួយបារម្ភ​ចំពោះ​ផែនការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​របស់​អ្នក​ទទួលខុសត្រូវ​លើ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នេះ​។​ ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នឹង​មាន​និរន្តរភាព​ ប្រសិនបើ​មានការ​ដឹកនាំ​មាន​លក្ខណៈ​ជា​ក្រសួង​-​ស្ថាប័ន​។​ ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​ទាំងអស់​ត្រូវ​តែ​ទទួល​បានការ​បណ្តុះបណ្តាល​ និង​មានបទពិសោធន៍​ក្នុង​ការ​អនុវត្ត​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ដោយសារ​តែ​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​មិនមែន​ជា​រឿង​ដូច​គ្នា​នោះ​ទេ​ ហើយ​របាយការណ៍​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នីមួយៗ​ក៏​មាន​លក្ខណៈ​ប្លែក​ពី​គេ​ផង​ដែរ​។​ កម្ពុជា​គួរតែ​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​អភិវឌ្ឍ​គោលនយោបាយ​នេះ​ ព្រោះ​វា​មាន​តួនាទី​សំខាន់​ណាស់​ ស្រប​ពេល​ដែល​វា​អាច​ផ្តល់​ឱកាស​ និង​តម្លៃ​ជា​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ាន​។​ យើង​សាទរ​ចំពោះ​ការ​ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​របស់​ក្រសួង​ក្នុង​ការ​លើកកម្ពស់​ការ​អនុវត្ត​ប្រកបដោយ​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​បរិស្ថាន​ និង​រង់ចាំ​យ៉ាង​អន្ទះសារ​នូវ​លទ្ធផល​នៃ​គោលការណ៍​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នេះ​។​ ក្នុងអំឡុងពេល​ពិភាក្សា​ អ្នកចូលរួម​ក៏​បាន​ចែករំលែក​ព័ត៌មាន​ថ្មីៗ​ និង​វឌ្ឍនភាព​នៃ​ការ​អនុវត្ត​ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ទន្លេមេគង្គ​ផង​ដែរ​។​

677

ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ស្វែងរក​ជំនួយ​ និង​ការ​គាំទ្រ​ដោយ​ផ្ទាល់​ពី​គ្រប់​ភាគី​ពាក់ព័ន្ធ​នៅ​​​ទិវា​អន្តរជាតិ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ពិភពលោក​ឆ្នាំ​ ២០២២

​អង្គការសហប្រជាជាតិ​បាន​កំណត់​ឆ្នាំ​២០២២​ ជា​ទិវា​អន្តរជាតិ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ពិភពលោក​ក្នុង​ប្រធានបទ​ “​តួនាទី​របស់​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ក្នុង​ការ​អភិរក្ស​ និង​ផ្ទេរ​ចំណេះដឹង​ប្រពៃណី​”​។​ ប្រធានបទ​នេះ​បាន​ទទួលស្គាល់​ថា​ស្ត្រី​មាន​តួនាទី​យ៉ាង​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​ការ​បន្តវេន​ ក៏​ដូច​ជា​ការ​រស់នៅ​របស់​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​។​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​រស់នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​មាន​ប្រមាណ​ ២៥០.០០០​ ទៅ​ ៤០០.០០០​ នាក់​ (​ស្ត្រី​ ៥១​ ភាគរយ​)​ ស្មើនឹង​ ២​ ទៅ​ ៣​ ភាគរយ​នៃ​ប្រជាជន​កម្ពុជា​។​ ក្រសួង​អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ​បាន​ទទួលស្គាល់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ប្រមាណ​ ១៥៥​ សហគមន៍​នៅ​ទូ​ទាំង​ប្រទេស​។​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​ ០៩​ ខែសីហា​ ឆ្នាំ​២០២២​ សម្ព័ន្ធ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កម្ពុជា​ សហ​គម​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កម្ពុជា​ សមាគម​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កម្ពុជា​ អង្គការ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កម្ពុជា​ អង្គការ​សមាគម​ខ្មែរលើ​ខេត្តរតនគិរី​ អង្គការ​ថែរក្សា​ភាសា​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ អង្គការ​លើក​ស្ទួយ​វប្បធម៌​កួយ​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​កសិកម្ម​នៅ​កម្ពុជា​ សមាជិក​សកម្ម​សិទ្ធិ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ និង​ MIPN​ សហការ​ជាមួយ​ក្លាហាន​ អង្គការ​នារី​ដើម្បី​សន្តិភាព​ AIPP​ និង​អង្គការ​ទិន្នន័យ​អំពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​ ដោយ​មានការ​គាំទ្រ​ពី​អង្គការសហប្រជាជាតិ​ស្តី​ពី​សិទ្ធ​មនុស្ស​ VOICE​ Diakonia​ ទីភ្នាក់ងារ​អន្តរជាតិ​សម្រាប់​ការ​អភិវឌ្ឍ​អន្តរជាតិ​ និង​អង្គការ​សុខភាព​អន្តរជាតិ​ បាន​ប្រារព្ធ​ទិវា​អន្តរជាតិ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​លើក​ទី​ ១៨​។​ អ្នកចូលរួម​សរុប​មាន​ប្រមាណ​ ១៣៨​ នាក់​ ក្នុង​នោះ​មាន​ស្ត្រី​ចំនួន​ ៩០​ នាក់​។​ ក្រុម​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​បាន​បើក​កម្មវិធី​ដោយ​បាន​បួងសួង​​តាម​​ប្រពៃណី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ក៏​ដូច​ជា​ដាក់​បង្ហាញ​នូវ​សម្ភារៈ​ប្រពៃណី​ សម្លៀក​បំពាក់​ និង​បន្លែ​ផ្លែ​ឈើ​ផង​ដែរ​។​ ពិធី​នេះ​មានការ​រាំ​របាំ​ និង​ច្រៀង​ចម្រៀង​ប្រពៃណី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កួយ​។​ ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​មិន​ត្រឹមតែ​ជា​ការ​រំលឹក​ដល់​ទិវា​អន្តរជាតិ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ពិភពលោក​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ ព្រមទាំង​បង្ហាញ​នូវ​វប្បធម៌​និង​ជំនឿ​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ផង​ដែរ​។​ ​តួនាទី​របស់​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ក្នុង​ការ​អភិរក្ស​ និង​ផ្ទេរ​ចំណេះដឹង​ប្រពៃណី​ បើ​និយាយ​ពី​វប្បធម៌​ និង​ទំនៀមទម្លាប់​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​មាន​ទំនាក់ទំនង​ខ្លាំង​ជាមួយ​ធនធានធម្មជាតិ​ ហើយ​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​មានចំណេះ​ដឹង​អំពី​ដីធ្លី​ និង​ការ​អភិរក្ស​ធនធានធម្មជាតិ​។​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ធ្វើការ​បួងសួង​និង​គោរព​ដល់​ព្រលឹង​អារក្សព្រៃ​ភ្នំ​។​ ស្ត្រី​នៅ​ក្នុង​សហគមន៍​ត្រូវ​តែ​ផ្ទេរ​ចំណេះដឹង​របស់​ពួក​គេ​ទៅ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ជំនាន់​ក្រោយ​ក្នុង​ការ​ទទួលស្គាល់​ និង​ថែរក្សា​ការពារ​ព្រៃឈើ​។​ ពួក​គេ​យល់​ថា​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ត្រូវ​តែ​មាន​ព្រៃឈើ​នៅ​ក្នុងភូមិ​ ហើយ​ព្រៃឈើ​ទាំងនោះ​គួរតែ​ត្រូវ​បាន​ថែរក្សា​ដើម្បី​រក្សា​សន្តិសុខ​ស្បៀង​​​ ក៏​ដូច​ជា​ជំនឿ​លើ​ដួង​ព្រលឹង​។​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​បង្រៀន​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ​អំពី​សារៈសំខាន់​នៃ​ព្រៃឈើ​។​ បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ ជីវភាព​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​មិន​ដូច​មុន​ទេ​។​ ប្រសិនបើ​យុវជន​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​មិន​ចូលរួម​ជាមួយ​មនុស្ស​ចាស់​ទេ​ ដី​ ព្រៃឈើ​ វប្បធម៌​ ជីវភាព​ និង​ភាសា​របស់​ពួក​គេ​នឹង​បាត់បង់​កាន់តែ​ច្រើន​ពី​មួយ​ជំនាន់​ទៅ​មួយ​ជំនាន់​។​ កសិកម្ម​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​មិនមែន​ជា​កសិកម្ម​បំផ្លាញ​ព្រៃឈើ​ដូច​មនុស្ស​មួយ​ចំនួន​បាន​លើក​ឡើង​ថា​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កាប់​ព្រៃ​ដើម្បី​ធ្វើ​កសិកម្ម​។​ ការ​បាត់បង់​ព្រៃឈើ​មិនមែន​ជា​កំហុស​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ទេ​ តែ​វា​កើតឡើង​ដោយសារ​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ដែល​ឈូស​ឆាយដី​ទៅ​វិញ​នោះ​ទេ​។​ សហគមន៍​បាន​ធ្វើ​កសិកម្ម​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​ ប៉ុន្តែ​មិន​មានការ​បាត់បង់​ព្រៃឈើ​អ្វី​​ជា​ធំដុំ​នោះ​ឡើយ​។​ បញ្ហា​ប្រឈម​របស់​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ក្នុង​ការ​ការពារ​ដីធ្លី​ និង​ព្រៃឈើ​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​បាន​បង្ហាញ​ការ​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់​ពួក​គេ​ក្នុង​ការ​ការពារ​ដីធ្លី​ និង​ព្រៃឈើ​របស់​ពួក​គេ​។​ ពួក​គេ​គិត​ថា​ នេះ​ជា​កាតព្វកិច្ច​របស់​ពួក​គេ​ក្នុង​ការ​ការពារ​ព្រៃឈើ​សម្រាប់​ជីវិត​របស់​ពួក​គេ​ និង​មនុស្ស​ជំនាន់​ក្រោយ​ ដែល​ពួក​គេ​ស្រឡាញ់​ចេញពី​បេះដូង​។​ វា​មិន​ត្រឹមតែ​សម្រាប់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ ប៉ុន្តែ​ក៏​សម្រាប់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ទាំងអស់​ផង​ដែរ​។​ អ្នក​ដែល​ឈរ​នៅ​ជួរ​មុខ​ក្នុង​ការ​ការពារ​ដីធ្លី​ និង​ព្រៃឈើ​ភាគច្រើន​គឺជា​ស្ត្រី​ ពីព្រោះ​ភាគច្រើន​នៃ​បុរស​ធ្វើ​តែ​ការងារ​ជាក់លាក់​របស់​ពួក​គេ​នោះ​ទេ​។​ ទោះបីជា​មាន​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ អង្គការ​សហគមន៍​ និង​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​គាំទ្រ​ពួក​គេ​ក៏​ដោយ​ ក៏​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​នៅ​តែ​ប្រឈម​មុខ​នឹង​ការ​លំបាក​ និង​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន​។​ គ្រួសារ​របស់​ពួក​គេ​មិន​លើកទឹកចិត្ត​ ឬ​គាំទ្រ​ពួក​គេ​ឱ្យ​ចូលរួម​ក្នុង​សកម្មភាព​ទាំងនោះ​ឡើយ​ ដោយសារ​គ្រួសារ​របស់​ពួក​គេ​យល់​ថា​ ពួក​គេ​អាច​ជួប​ប្រទះ​បញ្ហា​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​វិនិយោគ​ និង​រដ្ឋាភិបាល​ដែល​អាច​បង្ក​គ្រោះថ្នាក់​ដល់​ពួក​គេ​ ឬ​គ្រួសារ​ទាំងមូល​។​ នៅ​ពេល​មាន​វិវាទ​ដីធ្លី​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​ សហគមន៍​អាច​នឹង​ត្រូវ​បាន​ធ្វើបាប​ និង​ពាក់ព័ន្ធ​ជាមួយនឹង​តុលាការ​។​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​អះអាង​ថា​ ពួក​គេ​ទទួល​បាន​ដំណោះស្រាយ​ ឬ​ការ​សម្រេចចិត្ត​ពី​តុលាការ​យ៉ាង​អយុត្តិធម៌​។​ ឧទាហរណ៍​ ពួក​គេ​អាច​ត្រូវ​បាន​គេ​ចាប់ខ្លួន​ដាក់​ក្នុង​ពន្ធនាគារ​ ដោយសារ​តែ​ពួក​គេ​ធ្វើស្រែ​ចម្ការលើ​ដី​របស់​ពួក​គេ​ ដែល​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ប្រគល់​ដី​នោះ​ទៅ​ឱ្យ​ក្រុមហ៊ុន​វិនិយោគ​ដោយ​គ្មាន​ការ​យល់ព្រម​ពី​ពួក​គេ​។​ អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន​មិន​បាន​ចាត់វិធានការ​ ឬ​រក​ដំណោះស្រាយ​ជូន​ពួក​គេ​នោះ​ទេ​ ហើយ​អាជ្ញាធរ​នៅ​តែ​រក្សា​ភាព​ស្ញៀ​ម​ស្ងាត់​។​ ដូច្នេះ​ សហគមន៍​គ្មាន​ជម្រើស​អ្វី​ឡើយ​ក្រោយ​ពី​ធ្វើការ​បួងសួង​ដល់​ព្រលឹង​រក្សា​ព្រៃ​ភ្នំ​របស់​ពួក​គេ​។​ សេចក្តីថ្លែងការណ៍​រួម​របស់​សម្ព័ន្ធ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​កម្ពុជា​ ស្ត្រី​មាន​តួនាទី​យ៉ាង​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​សង្គម​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ការ​ដឹកនាំ​ ការ​គ្រប់គ្រង​ និង​ការ​ការពារ​អត្តសញ្ញាណ​វប្បធម៌​ ប្រពៃណី​ និង​ធនធានធម្មជាតិ​សម្រាប់​ក្រុម​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ និង​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​។​ ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ដែល​នាំមុខ​គេ​លើ​ការ​ការពារ​ដីធ្លី​ និង​ធនធានធម្មជាតិ​ ជា​រឿយៗ​ទទួល​រង​ការ​គំរាមកំហែង​ពី​សង្គម​ ការ​រើសអើង​ និង​ការ​អនុវត្ត​ផ្លូវច្បាប់​អយុត្តិធម៌​ ដែល​អាច​បណ្តាល​ឱ្យ​មានការ​ប្តឹងផ្តល់​ ការ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ ការ​បំបែក​គ្រួសារ​ ភាព​ក្រីក្រ​ កង្វះ​សន្តិសុខ​ផ្ទាល់ខ្លួន​ និង​ការ​រឹត​បន្តឹង​ផ្នែក​ច្បាប់​ ឬ​ហាមឃាត់​លើ​សិទ្ធិ​ដីធ្លី​ជាដើម​។​ សម្ព័ន្ធ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ក្នុង​នាម​ជា​តំណាង​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ទាំងអស់​ អំពាវនាវ​ឱ្យ​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ទាំងអស់​បន្ត​កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​របស់​ពួក​គេ​ដើម្បី​ពង្រឹងសមត្ថភាព​ បណ្តាញ​ និង​សំឡេង​របស់​ពួក​គេ​នៅ​​គ្រប់​​និន្នាការ​ និង​យន្តការ​ទាំងអស់​ ដើម្បី​ធានា​ឱ្យ​មានការ​ចូលរួម​ពេញលេញ​ ដឹកនាំ​ ថែរក្សា​ ផ្ទេរ​ចំណេះដឹង​ប្រពៃណី​ និង​អភិវឌ្ឍ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ប្រកបដោយ​និរន្ត​ភាព​ស្រប​តាម​សេចក្តី​ប្រកាស​របស់​អង្គការសហប្រជាជាតិ​ស្តី​ពី​សិទ្ធិ​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​។​ សម្ព័ន្ធ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ក៏​ស្វែងរក​ជំនួយ​ និង​ការ​គាំទ្រ​ដោយ​ផ្ទាល់​ពី​អង្គការ​ជាតិ​ និង​អន្តរជាតិ​ រដ្ឋាភិបាល​ និង​តុលាការ​សម្រាប់​ស្ត្រី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ផង​ដែរ​។​ ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ជំរុញ​ឱ្យ​ក្រសួងយុត្តិធម៌​ និង​ចៅក្រម​ពង្រឹង​ការ​អនុវត្ត​ច្បាប់​ និង​ទទួលស្គាល់​សិទ្ធិ​ផ្លូវច្បាប់​ ដែល​ការពារ​សិទ្ធិ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ធានា​ថា​ ពួក​គេ​ក្នុង​នាម​ជា​ជន​រង​គ្រោះ​ទទួល​បានការ​កាត់ក្តី​ដោយ​យុត្តិធម៌​។​

751

កិច្ចប្រជុំ​ដំបូង​របស់​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​

កិច្ចប្រជុំ​ដំបូង​របស់​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៣​ ខែកញ្ញា​ ឆ្នាំ​២០២២​ នៅ​ការិយាល័យ​អង្គការ​សុខភាព​គ្រួសារ​អន្តរជាតិ​ ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ដោយ​មាន​អ្នកចូលរួម​សរុប​ចំនួន​ ២៩​នាក់​ (​ស្រី​ ១០​នាក់​)​ ក្នុង​នោះ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ចំនួន​ ០៦​នាក់​។​ កិច្ចប្រជុំ​នេះ​បាន​ប្រមូលផ្តុំ​នូវ​ក្រុម​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ និង​អង្គការ​សហគមន៍​មូលដ្ឋាន​ ដែល​ធ្វើការ​លើ​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ធនធានធម្មជាតិ​ ព្រៃឈើ​ ដីធ្លី​ និង​បរិស្ថាន​ជាដើម​។​ អង្គការ​ទិន្នន័យ​អំពី​ការ​អភិវឌ្ឍ​ (​អូ​ឌី​ស៊ី​)​ បាន​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​នេះ​ឡើង​ដោយ​មានការ​គាំទ្រ​មូលនិធិ​ពី​ទីភ្នាក់ងារ​សហរដ្ឋអាមេរិក​សម្រាប់​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​អន្តរជាតិ​ តាម​រយៈ​អង្គការ​សុខភាព​គ្រួសារ​អន្តរជាតិ​ ដែល​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​មូលនិធិ​សម្រាប់​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ ពី​គម្រោង​គាំទ្រ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​។​ អូ​ឌី​ស៊ីអនុវត្ត​គម្រោង​នេះ​ដោយ​មានការ​សហការ​ជាមួយ​សមាជិក​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ចំនួន​បី​គឺ​ ខេ​ម​បូ​ចា​ អង្គការ​អភិរក្ស​ភាសា​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ និង​អេកូ​យុវ​ទូត​។​ គម្រោង​នេះ​មាន​គោលបំណង​ធ្វើ​ឱ្យ​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​កាន់តែ​មាន​និរន្តរភាព​ ដោយឆ្លុះបញ្ជាំង​តម្រូវការ​ និង​កង្វល់​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​។​ គម្រោង​មាន​សកម្មភាព​សំខាន់ៗ​សរុប​ចំនួន​ ២៦​។​ កិច្ចប្រជុំ​នេះ​គឺជា​សកម្មភាព​សំខាន់​មួយ​នៅ​ក្នុង​គម្រោង​ ដែល​រៀបចំ​ដោយ​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ និង​បណ្តាញ​ ដើម្បី​ចែករំលែក​បទ​ពិសោធន៍​ ព័ត៌មាន​ និង​បញ្ហា​អាទិភាព​លើ​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​ បរិស្ថាន​ ព្រៃឈើ​ ដីធ្លី​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ការ​វាយតម្លៃ​បរិស្ថាន​ជា​យុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​ការ​វាយតម្លៃ​ហេតុ​ប៉ះពាល់​បរិស្ថាន​។​ សមាជិក​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​នឹង​មានឱកាស​ជួបជុំ​គ្នា​នៅ​ក្នុង​កិច្ចប្រជុំ​ដំបូង​មួយ​នេះ​។​ អូ​ឌី​ស៊ី​បាន​រៀបចំ​កិច្ចប្រជុំ​នេះ​ឡើង​ ដោយ​ប្រមូលផ្តុំ​សមាជិក​ និង​ដៃគូរ​ពាក់ព័ន្ធ​ដើម្បី​បង្កើត​បណ្តាញ​ ចែករំលែក​បទ​ពិសោធន៍​ កំណត់​ផែនការ​យុទ្ធសាស្ត្រ​សំខាន់ៗ​ និង​វិធីសាស្ត្រ​ក្នុង​ការ​តស៊ូ​មតិ​លើ​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​។​ កិច្ចប្រជុំ​មាន​គោលបំណង​សំខាន់ៗ​ចំនួន​បួន​រួម​មាន​៖​ ​បង្ហាញ​ពី​លក្ខណៈ​នៃ​ការ​បង្កើត​ចង្កោម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ និង​តួនាទី​របស់​សមាជិក​នីមួយៗ​ បង្កើត​បរិយាកាស​ចែករំលែក​សម្រាប់​សមាជិក​ និង​បណ្តាញ​ ធ្វើ​បច្ចុប្បន្នភាព​បញ្ហា​បរិស្ថាន​ជា​អាទិភាព​ក៏​ដូច​ជា​ច្បាប់​ និង​បទ​ប្បញ្ញត្តិ​បរិស្ថាន​ លើកទឹកចិត្ត​សមាជិក​ និង​អ្នក​ពាក់ព័ន្ធ​ឱ្យធ្វើ​ការ​ជាមួយ​គ្នា​។​ ​បញ្ហា​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​កំពុង​កើតឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ ជា​ពិសេស​ការ​ទន្ទ្រាន​យក​ដី​ សម្បទាន​​ដី​សេដ្ឋកិច្ច​ ការ​ផ្តល់​ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ​ដី​សមូហភាព​ ព្រៃឈើ​ និង​មូលនិធិ​បរិស្ថាន​ និង​សង្គម​ជាដើម​។​ បញ្ហា​អាទិភាព​ភាគច្រើន​គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ព្រៃឈើ​។​ អង្គការ​សង្គម​ស៊ី​វិល​ជា​ច្រើន​មិន​បាន​ផ្តោត​លើ​ច្បាប់​វិនិយោគ​ ដែល​ជា​ចំណុច​ស្នូល​នៃ​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ដែល​បង្ក​បញ្ហា​ជា​ច្រើន​ដល់​សហគមន៍​មូលដ្ឋាន​នោះ​ទេ​។​ ច្បាប់​នេះ​គួរតែ​ត្រូវ​បាន​ពិនិត្យ​ឱ្យ​បាន​ហ្មត់ចត់​ ជា​ពិសេស​ផ្នែក​ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ និង​ការ​គ្រប់គ្រង​ធនធានធម្មជាតិ​។​ ប្រជាពលរដ្ឋ​មូលដ្ឋាន​អាច​ប្រឈម​នឹង​ការ​លំបាក​ ប្រសិនបើ​មាន​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ ឬ​ការ​វិនិយោគ​នៅ​ក្នុង​តំបន់​របស់​ពួក​គេ ​ប្រសិនបើ​មិន​បាន​សិក្សា​ច្បាប់​នេះ​ដោយ​ប្រុង​ប្រយ័ត្ន​។​ សហគមន៍​ខ្វះ​ព័ត៌មាន​ជាក់លាក់​ និង​ច្បាស់លាស់​អំពី​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​ និង​យុទ្ធសាស្ត្រ​ដែល​អាច​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ប្រឈម​។​ ធនធានធម្មជាតិ​គឺជា​ក្តី​សង្ឃឹម​ចុង​ក្រោយ​របស់​ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​ ដូច្នេះ​ពួក​គេ​ត្រូវ​តែ​ការពារ​។​ ជនជាតិ​ដើម​ភាគតិច​គួរតែ​ពង្រីក​សម្ព័ន្ធភាព​របស់​ពួក​គេ​នៅ​ក្នុង​យុទ្ធនាការ​នីមួយៗ​ក៏​ដូច​ជា​សិក្ខាសាលា​ផង​ដែរ​។​